Türkçe, deyimler açısından oldukça zengin bir dildir. Her dilde olduğu gibi Türkçede de deyimlerde semboller, hayvanlar, hatta bazen sayılar bile kullanılır.
Bugün sizlere çok yaygın olmasa da özellikle Adana ve çevresinde sıkça kullanılan ilginç bir deyimden bahsedeceğiz: "Ortalık 56 oldu."
“Ortalık 56 oldu”, genellikle kaotik, gürültülü ve içinden çıkılamaz durumları anlatmak için kullanılır. Bir ortamda büyük bir karmaşa, tartışma, kavga ya da beklenmedik bir curcuna yaşandığında bu deyimle ifade edilir.
Kimi zaman "Ortalık 56’ya gitti", "Ortam 56 oldu" gibi farklı şekillerde de söylenir.
Anlam değişmez: "Buralar karıştı!"
Peki, Neden 56?
Deyimin kökeni nedir?
Şimdi sizi 1956 yılına, Adana'nın Tepebağ Mahallesi’ne götürelim. O yıllarda mahallede, özellikle Taşköprü civarında kullanılan bir 1956 model su motoru ya da jeneratör olduğu anlatılır. Bu motor çalıştırıldığında öylesine yüksek bir gürültü çıkarırmış ki, sesi sadece bulunduğu mahallede değil, şehrin dört bir yanında duyulabilirmiş.
Mahalleli bu motorun sesini duyunca ne konuşabilir ne de birbirini anlayabilirmiş. Gürültü o kadar baskınmış ki, sohbetler yarıda kalır, kulaklar sadece bu motora kesilirmiş.
İşte bu yüzden, motorun çalıştığı o gürültülü anlarda insanlar kendi aralarında "Ortalık 56’ya gitti", "Ortalık 56 oldu", ya da "Ortalığı 56’ya verdi" demeye başlarmış. Zamanla bu ifade günlük dile yerleşmiş, deyime dönüşmüş.
Bugün “Ortalık 56 oldu” denildiğinde bir motor sesi duymuyoruz belki ama bu ifade, gürültünün, karmaşanın ve kontrolsüzlüğün simgesi hâline gelmiş durumda. Bir kargaşa anında "Yine 56 çalıştı!" denilmesi, işlerin çığırından çıktığı anlamına geliyor.
Bu deyim sadece bir kaosu tarif etmez, aynı zamanda Adana’nın kendine özgü mizah anlayışını, abartılı ama sıcak anlatım tarzını da yansıtır.
Uzun yıllar sadece Adana ve çevresinde bilinen bu deyim, sosyal medya sayesinde Türkiye’nin dört bir yanına yayıldı. Ancak hâlâ deyimin kökeni ve anlamı en iyi Adanalılar tarafından bilinir ve yaşanır. Diğer şehirlerde ilk duyanlar için “Ortalık 56 oldu” deyimi gizemli bir söz gibi gelse de, işin aslı 1956 model bir motorun çıkardığı sesin halk arasında deyime dönüşmesidir.
Bugün Adana sokaklarında biri size "Ortam 56 oldu" derse artık biliyorsunuz: Motor çalışmamış olabilir ama kesinlikle ortalık karışmıştır! Kavga, panik, çocukların gürültüsü, sokak curcunası… Hepsi bu deyimle özetlenebilir.
"Ortalık 56 oldu" artık yalnızca bir deyim değil; Adana'nın kültürel mirasının, mizahının ve geçmişinin canlı bir parçası. Kimi zaman bir dizide replik, kimi zaman bir şarkıda söz olan bu deyim, Adana’nın sesi, eğlencesi ve biraz da çılgınlığıdır.
Günümüzde siyasette de sıkça kullanılan bu deyim artık bizlerin de aklında yer etti.
Kaosun içinde olduğunuzu anladığınızda "Ortalık 56’ya gitti" diyerek bir an önce oradan uzaklaşmaya bakın.
