KİST HİDATİK (KÖPEK KİSTİ) HASTALIĞI VE TEDAVİSİ Çorum Özel Hastanesi Radyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Şahin AKÇA kist hidatik (köpek kisti) hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi verdi. KİST HİDATİK (KÖPEK KİSTİ) NEDİR? Kist hidatik kedi ve köpeklerden insanlara geçen bir parazit hastalığıdır. Kist hidatik, ekinokokkoz denen parazitin oluşturduğu bir kisttir. Ekinokok kisti olarak da adlandırılır. Kist içi sıvı dolu bir kesedir. Halk arasında kistler genellikle kötü tümör olarak anılır ama gerçekte kistler genelde iyi huyludur. Kist hidatik hastada büyük sorun yaratmayan ama tedavi gerektiren bir hastalıktır. En sık karaciğerde ve akciğerde görülür. Ancak çok daha seyrek olarak dalak, börek, karın iç yapılar, hatta kalp, kemik ve beyin dokusunda bile görülebilir. Karaciğer en önemli yerleşim yeridir. Kan ile dağılırsa bahsedilen diğer yapılarda da kist oluşturabilir. Genellikle içi sıvı dolu çok ince zarlı keselerdir. Kist hidatik gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde sık görülür. Hastalık insanlara kedi ve köpekten geçen bir parazit nedeniyle oluşur. Genel sağlık ve temizlik kurallarına uyulduğunda bulaşma çok seyrektir. KİST HİDATİĞİN ÖNEMİ Kist hidatik bir parazit hastalığıdır ve en büyük önemi kistin zamanla büyümesidir. Kist hidatik karaciğer, akciğer, böbrek başta olmak üzere karın içi seyrek olarak kas içi, kalp ve beyin gibi hemen her doku ve organda oluşabilir. Karaciğer içinde fark edildiğinde genellikle 3 ile 10 cm arasında büyüklüktedir. Büyüyerek çevre dokulara baskı oluşturabilir. Çok seyrek olarak yırtılır ve sıvı karın içine boşalırsa karın içinde uzun dönemde çok sayıda kist oluşabilir. Aynı kişide karaciğerde birden çok kist olabileceği gibi hem karaciğer ve hem de diğer dokularda kist oluşabilir. KİST HİDATİK TANISINI NASIL KOYARIZ? Karaciğerde ya da bir başka organda gördüğümüz kistler birbirine benzer. Bazen bir kistin parazit kisti yani kist hidatik mi yoksa bir başka kist mi olduğunu anlamak zor olabilir. Bunları ayırmak için bazı kan testleri ve ultrason, Bilgisayarlı Tomografi ve MR (Emar) gibi görüntüleme yöntemlerini kullanırız. Bazı kist tiplerinde tanı çok kolay bazılarına ise daha sor olabilir. KİST HİDATİK BELİRTİLERİ NELERDİR? Genellikle çok belirgin şikayet yaratmaz. Hastalarda bazen karın ağrısı, bazen iştahsızlık, bazen de kaşıntı, kızarıklık gibi şikayetler oluşturur. Ne kadar büyükse şikayet oluşturma ihtimali de o kadar fazla olur. Seyrek olarak kist yırtılabilir ve bu daha belirgin şikayet yapar. Bazen de iltihaplanır. O zaman sağ karın üst kesiminde ağrı, ateş ve gece terlemeleri olabilir. Tanısı ya karın ağrısı araştırılırken ya da bir başka hastalık için ultrason inceleme yapılırken koyulur. Ultrason incelemede tanı bazen zor olsa da deneyimli bir radyolog kolaylıkla tanı koyacaktır. Karaciğerde çok sayıda kist varsa Bilgisayarlı Tomografi ya da MR (Emar) görüntüleme daha iyidir. Tanı koymaktan daha önemlisi kistin canlı ya da aktif olup olmadığıdır. Çünkü kist bazen kendiliğinde iyileşir ve karaciğerde inaktif ya da cansız olarak varlığını sürdürebilir. Bu durumda bir nebde dokusu gibi zararsızdır. Canlı olmayan kist hidatikler eğer çok büyük değilse ya da iltihap yoksa tedavi gerektirmeyebilir. KİST HİDATİK TEDAVİSİ NASIL YAPILIR? Kist hidatik için 3 temel tedavi yöntemi vardır. 1.Ameliyat tedavisi (genel cerrahi uzmanları yapar) 2.İğne ile tedavi (bizler yani girişimsel radyoloji uzmanları yapar) 3.İlaç tedavisi (genellikle gastroenteroloji uzmanları yapar) KİST HİDATİKTE AMELİYATSIZ (İĞNE İLE) TEDAVİ Ameliyatsız iğne tedavisi oldukça kolay bir yöntemdir. Ancak her kist için mümkün olmayabilir. İğne tedavisinde sadece 1 mm kalınlığında iğne kullanılır. Hastaların büyük bir kısmında iğne tedavisi 20 dakika içinde bitince bir de 3-4 mm genişliğinde plastik bir tüp yerleştirilerek ikinci bir tedavi uygulanır. Bu plastik tüp bazen bir gün yerinde kalır ve hasta hastanede tutulur, bazen de aynı gün çıkarılarak hasta evine gönderilebilir. Karaciğerde birden çok kist varsa bu tedavi yine uygundur. Bunun dışında böbrek, dalak ya da karın içi diğer organlardaki kistlere de uygulanabilir. Akciğer, kemik beyin kistleri çok daha seyrektir ve bunlarda iğne tedavisi tercih edilmez. Bu kistlerin diğer yöntemlerle tedavisi daha uygundur. Kist iğne tedavisi ile tedavi edilirse tekrarlama ihtimali son derece düşüktür (%2 civarı) Ameliyatla da tekrar oranı buna çok yakındır. İğne tedavisinde en önemli kural her kistin tedavi gerektirmemesidir. Eğer kist canlı ise tedavi gerektirir. Kist karaciğerde ya da diğer bölgelerde bazen kendiliğinden canlılığını yitirebilir. Bu durumda tedavi gerekmez. Tecrübeli bir doktor ultrason incelemeye bakarak kistin canlı olup olmadığını söyleyebilir. Kist Hidatikte ameliyatsız iğne ile tedavinin Çorum Özel Hastanesinde Girişimsel Radyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Şahin AKÇA tarafından başarı ile yapılmaktadır.