Programda, Hitit Üniversitesi Kadın Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Tuğba Gülen’in sunumuyla Çorum’un İlk Kadın Milletvekili Hasene Ilgaz ve Türkiye’nin ilk Diş Hekimi Ferdane Bozdoğan anıldı. GÜN, SEYİRCİ KALMAYANLARIN GÜNÜ 5 Aralık 2017… Nüfusun %50’si olan kadınların, siyasette temsil edilirliği henüz % 5. 5 Aralık 1934 yılında seçme ve seçilme hakkına kavuşan Türk Kadını, 1935 seçimleri sonrasında TBMM’de % 4,78 oranında temsil edilmiş. Cumhuriyet ile seçme seçilme, eşit eğitim hakkı, miras hakkı kazanmış Türk Kadını, 1923’ten 2017 ye bir arpa boyu yol alamamış… İlkler hep çok önemlidir ve sayfalar yetmez ilkleri yazmaya… Satı kadın mesela… Tee 1935’te TBMM’ye seçilen ilk kadın milletvekillerinden biriydi. Gazi eşiydi. Beş çocuk annesiydi. O, adı şimdi Kahramankazan olan, Kazan’ın muhtarıydı! Seçimlerden kısa süre önce Mustafa Kemal’le tanışmış, kendi elleriyle ayran ikram etmişti. Sohbet sırasında muhtar olduğunu öğrenince “kaç doğumlusun?” diye sormuştu Atatürk… Satı o sırada 44 yaşındaydı, 1890 doğumluydu ama, “19 Mayıs 1919’da doğdum” cevabını verdi. Nasıl yani demeye kalmadan devam etti, “O tarihten evvel yaşamıyordum!” * Fatma Seher Erden… Şehit eşiydi. Sivas kongresine gitti, yolunu gözledi, simsiyah atının üstünde, simsiyah elbiseler içinde, simsiyah çizmeleri ve simsiyah tüfeğiyle, Mustafa Kemal’in önüne dikildi, “bana iş ver” dedi. Bu esmer tenli, gözü kara kadının görev pusulasını bizzat imzalayan Mustafa Kemal, tarihi sıfatını da bizzat taktı, “Kara Fatma” Aralarında kendi kızının da bulunduğu, neredeyse tamamı kadınlardan oluşan 300 kişilik birliği vardı. İnönü’de Sakarya’da Dumlupınar’da vuruştu, yaralandı, bir ara esir bile düştü, kaçmayı başardı, Ege dağlarında çarpıştı, 9 Eylül’de İzmir’e ilk giren süvarilerimizin arasındaydı. İstiklal madalyası aldı. Onbaşı olarak başladı, üsteğmen olarak emekliye ayrıldı. Maaşını hiç almadı, Kızılay’a bağışladı. Dara düştü, kimseye haber etmedi. Galata’daki Rus manastırına sığındı, tesadüfen farkedildi, madalyam bana yeter demesine rağmen, zorla maaş bağlandı, Darülaceze’de vefat etti. * 1926’da… Zehra Say medeni kanunla evlenen, Türkiye’nin resmi nikahlı ilk kadını oldu. * Suat Berk ilk kadın hakimimiz, Nebahat Sarıyal ilk kadın savcımız, Süreyya Ağaoğlu ilk kadın avukatımız oldu, 1925’te… Ferdane Bozdoğan’ı ayrıca yad etmek isterim. Çorumlu’dur kendisi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın diş hekimidir, yıl 1924… Kamile Şevki Mutlu ilk kadın tıp profesörümüz oldu, 1935’te… Kadınlarımızın değil insanlarla ilgilenmesi, hayvanlarla ilgilenmesi bile yasaktı, Sabire Aydemir ilk kadın veteriner hekimimiz oldu, 1937’de… Nüzhet Gökdoğan ilk kadın gökbilimcimiz, ilk kadın dekanımız, 1933… Gül Eser ilk kadın muhtarımız, 1933. Türkan Akyol ilk kadın bakanımız 1971, Tansu Çiller ilk kadın başbakanımız 1993, Özlem Bozkurt ilk kadın kaymakamımız 1992, Lale Aytaman ilk kadın valimiz 1991, Müfide İlhan ilk kadın şehir belediye başkanımız 1950, Filiz Dinçmen ilk kadın büyükelçimiz 1982. Yüksek yargı üyesi ilk kadınımız Melahat Ruacan, sadece Türkiye’nin değil, dünyanın ilk Yargıtay hakimi oldu, 1945’te. * Bedriye Tahir Gökmen ilk kadın pilotumuz oldu 1933’te, Sabiha Gökçen ilk kadın savaş pilotumuz oldu 1937’de, Semiha Es dünyanın ilk kadın savaş muhabiri unvanı kazandı, 1950’de… Leman Bozkurt Altınçekiç sadece Türkiye’nin değil, NATO’nun ilk kadın jet pilotu oldu, 1958’de… Mustafa Kemal Atatürk özetle diyor ki… “İnsan topluluğu kadın ve erkek denilen iki cins insandan mürekkeptir. Kabil midir ki, bu kütlenin bir parçasını ilerletelim, ötekini ihmal edelim de, kütlenin bütünlüğü ilerleyebilsin? Mümkün müdür ki, bir cismin yarısı toprağa zincirlerle bağlı kaldıkça, öteki kısım göklere yükselebilsin?” * 5 Aralık işte tüm bu kadınlarımız ve sonraki nesiller olan bizler için çok kıymetli… 5 Aralık ve Çorumlu ilklerimizi anmak için, Çorum İş Kadınları Derneği ve Çorum Barosu Çocuk ve Kadın Hakları Komisyonu olarak bir anma programı düzenledik. Hitit Üniversitesi Kadın Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Tuğba Gülen’in eşsiz sunumuyla Çorum’un İlk Kadın Milletvekili Hasene Ilgaz ve Türkiye’nin ilk Diş Hekimi Ferdane Bozdoğan’ı andık. Üstelik, Ferdane Bozdoğan’ın erkek kardeşinin eşi Ayşen Bozdoğan da bizimleydi…Anılarını ve Ferdane Hanım’ın ne kadar değerli bir Cumhuriyet Kadını olduğunu anlattı. Ve bizler, bu değerli kadınlarımızı daha çok anmak, hatırlamak ve anlamak istedik. Bugün, yaşanmışlıklara, hatıralara ve değerlerimize seyirci kalmayanların günü… Dünya Gönüllüler Günümüz ve Kadın Hakları Günümüz kutlu olsun… Tüm katılımcılarımıza teşekkürlerimizi sunarız. Semrin KALELİ Çorum İş Kadınları Derneği Başkanı