İskilip Belediyesi tarafından 14 Aralık 2017 tarihinde Kaleboğazı Mahallesi'nde yürütülen meydan ve çevre düzenleme çalışması sırasında, iş makinesinin tekerleğinin bir çukura düşmesi sonucu tespit edilen tarihi yapı ile ilgili, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünden tespit kazısı izni alınmasının ardından İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Çorum Müzesi arkeologları tarafından arkeolojik kazı çalışması yapıldı. Yüzeyden yaklaşık 60 santimetre derinde bulunan tarihi alanın ortaya çıkarılması için geniş kapsamlı bir çalışma yürütüldü. Yürütülen kazı çalışmaları sırasında yetkililer kazı yapılan alanda Osmanlı dönemine ait yer altı çarşısının olabileceği yönünde açıklamalar yapıldı. Dönemin İl Kültür ve Turizm Müdürü Ömer Arslan, gerek yazma eserlerden gerekse Avrupa’dan bu bölgeye gelen seyyahların raporlarında, 1840'lı yıllarda İskilip'in nüfusunun 43 bin olduğu ve şehirde 510 dükkan, 108 adet cami, 6 adet tekke, 6 adet medrese, belediye sarayı, 5 kütüphane, pazar yeri, 18 çeşme, hanlar, 18 tabakhane, 62 değirmen, mahkeme, vergi dairesi gibi yapıların olduğu , bu bulunan bölgede 510 dükkandan biri olabileceğini düşündüklerini söyledi. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Çorum Müzesi arkeologları tarafından başlatılan arkeolojik kazı çalışmalarının tamamlanması sonrası bulunan eserin yer altı çarşısı değil, kümbet olduğu ortaya çıktı. Burada bulunan bir iskelet de koruma altına alındı. Çalışmaların tamamlanmasının ardından kazılan alan yetkililer eşliğinde muhafazalı bir şekilde üstü yeniden toprakla kapatıldı. Kazılan alanın yol olması nedeniyle İskilip belediyesi de üstü toprakla kapatılan kümbetin bulunduğu yolu parke taşı ile döşeyip yeniden yaya ve araç trafiğine açtı. Belediye yetkilileri, Anıtlar Yüksek Kurulunun vereceği karar ve hazırlanacak projeye destek vermeleri durumunda tarihi kümbetin yeniden gün yüzüne çıkarılabileceği belirtildi. (Yusuf ÇINAR)