İşletmeler, ticaretin gerekli ve tüketici hakları gereği çoğu zaman satıca sundukları mal'ı geri alarak, yerine yeni bir mal vermekte veya para iadesi yapmaktadır. İşletme daha önce satmış olduğu malı gider pusulası ile geri almakta, yeni verdiği mal için yeniden fatura/fiş düzenlemekte veya parasını iade edebilmektedir. Mal satışlarında bir problem görülmemektedir, peki bu iade "hizmet" olsa idi iade işlemi nasıl gerçekleşecekti, elle tutulmayan görünmeyen bir ticari işlemin iadesi nasıl olacaktı. İşte bugün siz okurlarıma bu hususu açıklamak istiyorum.
Hizmette iade olur mu ? olur ise nasıl bir işlem yapılacaktır konusu hep tartışma konusu olmuş vergi mevzuatımızda bu konuda doğrudan bir düzenleme yapmamıştır. Sadece Katma Değer Vergisi Kanunumuzun 119/4.1.2 ve 117/6.5 tebliğ bölümlerine kısmı açıklamalar yapmıştır. Bu açıklamalar ve işlemin özünü dikkate alarak iki aşamaya ayırıp şunları söyleyebiliriz.
1. Hizmet gerçekleşmiş ise; Hizmetin ifasının gerçekleşmesinden sonra, bu hizmetin iadesi mümkün olmadığından hizmet bedeline ilişkin katma değer vergisi için bir düzeltme söz konusu olamaz. Başka bir ifade ile, işletme iade işlemine konu bu hizmetin katma değer vergisini herhangi bir şekilde düzeltemez ve indirim konusu yapamaz. Ancak satış/sözleşme şartlarında yer alan hükümler gereği, eğer sözleşme yoksa alıcı ile yapılacak bir tutanakla olay yazılı hale getirilerek verilen hizmette herhangi nedenle eksiklik, memnuniyetsizlik, hizmet sonrası işlemlerin yerine getirilmemesi gibi nedenler ile gerçekleştirilen bu hizmetin para iadesi söz konusu olacak ise, paranın iadesi banka yolu ile alıcıya ödenmeli ve banka dekont açıklamasına sözleşmede belirtilen paranın iadesi ile ilgili bölüm yazılmalı ve sözleşmeyi ve ödeme dekontunu teyit alarak daha önce hasılat yazılan kdv dahil tutar muhasebe kayıtlarında iadenin yapıldığı dönemde KDV dahil gider yazılmalıdır.
Eğer, verilen hizmetin karşılığında para tahsilatı yapılmamış, alacaklarda görünüyor ise bu kez, yine sözleşme teyit alınarak, daha önce hasılat yazılan hizmet bedeli kdv dahil toplamı üzerinden, alacaklarda amortisman, şüpheli alacaklar karşılığı yöntemlerini kullanarak iadenin yapıldığı dönemde gider olarak yazılmalıdır.
2.Hizmet gerçekleşmeden fatura düzenlenmiş hasılat ve kdv beyan edilmiş ise; Var ise sözleşme hükümleri esas alınarak yok ise alıcı ile yapılan bir tutanakla, hizmetin gerçekleştirilmeyeceği belirlenerek, belirlendiği dönemde hem hasılat hem de kdv hesabında düzeltme işlemi yapılacaktır. Yani elde edilen hizmet bedeli hasılat hesabından çıkartılacak veya gider yazılacak, katma değer vergisi ise "indirilecek kdv" hesabına yazılarak düzeltme gerçekleştirilecektir. Aynı anda hizmet gerçekleşmeden düzenlenen fatura bedeli tahsil edilmiş ise banka yolu ile iadesi yapılacak, tahsil edilmemiş, işletmenin muhasebe kayıtlarında alacak olarak görünüyor ise düzeltme kaydı yapılarak alacaklardan çıkartılacaktır.
Hastane hizmetleri başta olmak üzere bir çok hizmet alanında görülen iade işlemleri, tüketici hakları mevzuatına bağlı olarak sayısal olarak çoğalmaya başladı. Bu nedenle vergi idaremizin bu konuda tek düzelik yaratacak bir yasal düzenleme yapmalıdır. Ancak bu düzenleme yapılana kadar hizmet iade işlem şeklinin yukarıda açıklandığı gibi yapılması işletmelerimizi gereksiz ceza ve şikayetlerden kurtaracaktır.
