“Çin’de Bay Şi, hem ordu komutanı, hem cumhurbaşkanı ve hem de Komünist Partisi genel sekreteri. Şu an 1.4 milyar insanın yönetimi iki dudağının arasında. Adam diyor ki ‘Kural ancak Çin’e yaradığı oranda kuraldır’. Ve 2025’te Çin’in kendi kendine yeter hale gelmesini, 2049’da Amerika’yı geçip 1 numara olmasını hedef olarak koyuyor.” “Rusya-Ukrayna kriziyle, dünya nükleer tehditleşmenin arttığı bir döneme girdi. Savaşın ikinci etkisi de iklim dengelerinin bozulması…Bu kış Avrupa, ciddi bir enerji krizi yaşayacak. Rusya’nın Akdeniz’deki varlığı kalıcı hale geldi. Türkiye’nin Ortadoğu’da herhangi bir ülkeyle ilgili münhasır ekonomik bölgeler konusunda açılım yapması Rusya’nın onayına bağlı.” Fransa’da yaşayan “Çorum Dostu” dünyaca ünlü ekonomist Prof. Dr. Kenan Mortan, eşi Monelle Mortan ile birlikte, dostu, Alapala Holding Yönetim Kurulu Başkanı İsmail Alapala’nın konuğu olarak Cuma ve Cumartesi günlerini Çorum’da geçirdi. Prof. Mortan, Cuma günü Çorum Organize Sanayi Bölgesi’ndeki Teknokent Toplantı Salonu’nda, “Dünyada neler olup bitiyor? İşletme dünyamız için dersler var mı?” ana başlığı altında sanayici ve iş insanlarıyla bir söyleşi yaptı. “PUSULAMIZI ŞAŞIRDIK” Dünyadaki ekonomik gelişmeleri değerlendiren Mortan, “Önce pandemi daha sonrasında da Ukrayna’yı, kendince nifak çıkaran bir ülkeyi yok etmeye çalışan Rusya müdahalesi ortamında pusulamızı şaşırdık. Bir sonraki günümüzü göremez hale geldik. Dolayısıyla bugün o resmi pekiştirelim” dedi. Mortan, küçülen bir dünyada yaşadığımızı o gündemi yakalamadığımız vakit yol almanın mümkün olmadığını söyledi. Dünyada enerji krizinin Ukrayna krizi öncesi pandemiyle başladığını ifade eden Mortan, 3-5 kişinin Mars’a gitme sevdası adına ne yazık ki dijital teknolojilerin de önderi olan şahsiyetlerin kapitalizmi kuralsız hale getirdiğini kaydetti. Bunun içinde vergi vermemenin sadece bir bölümü olduğunu vurgulayan Mortan, “İşin temeli sistemi naturasından çıkartma ve dolayısıyla neoliberalizmi kuralsızlık olarak tanımlamak. Kuralsızlık tabi kural uygulayan devletlere de tahammülünü çok azalttı. Ve o ortamda da ilaç gibi biri geldi: Bay Trump. Bay Trump kuralsızlıklarla beraber olmaya gayret eden, hayatı boyunca vergi vermediği için övünen bir ahlak yoksunu beyefendi. Ve muhtemelen yakın günlerde çok ciddi bir vergi cezası ve hapisliğini dahi göreceğiz. Ama onlar bu akımı önlemiyor.” ifadesini kullandı. ÇİN’İN 1. GÜÇ OLMA HAYALİ Mortan konuşmasının devamında Çin’in 2049 yılında dünyada 1 numara olma hayalinden bahsederek, şunları söyledi: “Trumpizmle beraber 2013 itibariyle Çin İmparatorluğunda Çin Komünist Partisinde bir tek adam yönetimine tanık olduk. Bay Şi hem ordu komutanı, hem cumhurbaşkanı ve hem Komünist Partisi genel sekreteri. Şu an 1.4 milyar insanın yönetimi iki dudakları arasından çıkmış olan 1953 doğumlu Bay Şi’nin elindedir. Şimdi diyeceksiniz ki adamın hayırsız çıkacağını nerden bileceksin. Bunu söylemeyeceğim. Ama adam sadece diyor ki ‘Kural ancak Çin’e yaradığı oranda kuraldır’ Ondan sonra bir şey daha deklare ediyor ’2025 yılında Çin kendi kendine yeterli olacak’. ‘2049’da da dünyada bir numara olacağım. Amerika’nın elinden birinci ülke vasfını alacağım.’ Çok açık hedefleri.” EKONOMİ VE POLİTİKA AYRI DÜŞÜNÜLEMİYOR Neoliberalizmin totaliter lider türünü de doğurduğuna dikkat çeken Mortan, “Verimli şirket yapısı yerine çıkarını gözeten ve güvenliği birinci önceliği olarak gören bir şirket siyasetine götürdü olayı. Para arzının yetmeyeceği bir noktadayız. Maalesef ismini anmak ve haklısın demek durumundayım. Karl Marx, ‘İktisat diye bir hikaye yoktur bunun adı politik iktisattır’ diyerek tahlilin mutlaka politikayla birlikte olması gerektiğini 19. YY.’da söyleyen adamdı. Adam haklı, bugün artık hiçbir analizimde siyaseti kullanmadan yol alma şansını göremiyorum. Dolayısıyla bizi siyaset ilgilendirmiyor değil. Aksine daha fazla siyaseti katarak analiz yapmak durumundayız. İktisat ne hikmetse sanki özelliğini yitirmişçesine hala para arzı, devletin bir takım tedbirleri, şunları bunları diyerek küçük bir çerçevenin içerisinde çareyi arıyor. Ve ne yazık ki özür dileyerek işin içinden de çıkamıyorum.” diye konuştu. NÜKLEER TEHDİTLEŞME Rusya-Ukrayna krizinin dünyaya etkileri hakkında da bilgi veren Mortan, “Nükleer tehditleşmenin arttığı döneme giriyoruz. Savaşın ikinci etkisi de iklim dengelerinin bozulması…Ayrıca birinci ülkelerin ticaret anlaşmalarıyla bir şekilde dengeleneceği, fakat bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin para da ödese itibarı olmadığı için özel olarak çözme imkanı bulamadığı bir ortama doğru gideceğimizden yana endişem var. Öte yandan bu kış Avrupa ciddi enerji krizi yaşayacak.” şeklinde konuştu. RUSYA AKDENİZ’DE KALICI Rusya’nın Akdeniz’deki varlığının kesin kalıcı olduğunun altını çizen Mortan, dolayısıyla Türkiye’nin Orta Doğu’da herhangi bir ülkeyle ilgili münhasır ekonomik bölgeler konusunda açılım yapması veya deplase olmasının Rusya’nın onayına bağlı olduğunu sözlerine ekledi. (Nurdan AKBAŞ)