Otel, lokanta eğlence yerleri ve benzeri işletmelerde çalışan personel; müşterilerin serbest iradeleri ile verdikleri bahşişlerin, Vergi Kanunlarımız ve Sigorta kanunu gereğince neler yapılması gerektiğini bilmek lazım.
•Gelir Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu:
Gelir Vergisi Kanununun “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilen menfaatlerdir.” Şeklindeki tarifi ile çalışanlara müşteriler tarafından verilen bahşişler de ücret olarak kabul edilerek vergilendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
•İş Kanunu Karşısındaki Durumu:
İş Kanununun ücreti; “bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve nakden ödenen meblağı kapsar” şeklinde tarif etmiştir. Ayrıca “otel, lokanta, eğlence yerleri ve benzeri yerlerde müşterinin isteği ile çalışan personele verilen bahşişler (garsoniyerlerin) işveren tarafından bir araya toplanması ve işyerinde çalışan tüm personele eksiksiz olarak ödemek zorundadır. İşveren veya vekili bahşişlerin kendisi tarafından alınması halinde eksiksiz olarak işçilere dağıtıldığını belgelemek zorundadır.
Görüldüğü üzere, İş Kanununda bahşişlerin bir yerde toplanması ve ilgililere adil bir şekilde dağıtılması ve bunun belgelendirilmesinden işveren sorumlu tutulmaktadır.
•Sosyal Sigortalar Karşısındaki Durumu:
Sosyal Güvenlik Kanununu “o ay içinde hak ettikleri ücretler” ifadesinden anlaşılacağı üzere bahşişlerde brüt toplamı üzerinden sigorta primi matrahının hesabında dikkate alınacaktır.
Bahşiş bir ücrettir, fakat işveren tarafından değil müşteri tarafından ödenmektedir. Bahşişin müşteri tarafından verilmiş olması özelliği vergilendirmeyi değiştirmediği gibi sigorta priminin hesabında da durumu etkilemeyecektir.
Bu açıklamalar ışığında şunları söyleyebiliriz;
a) Bir işverene tabi olarak çalışan işçiler ücretlerini ister müşteriden garsoniye olarak alsın, isterse işveren tarafından verilsin gerçek usulde gelir vergisine ve sigorta primine tabidir.
b) Ücret sadece bahşişten ibaret olması halinde alınan bahşiş asgari ücretin altında ise aradaki farkın işverence tamamlanması gerekir.
c) Bahşişin ücret olduğu ilmi ve kanuni ictihatlerde kabul edilmiştir. Bu bakımdan, işyerinde ücretler çalışan kişilerin sigortalı sayılmalarına ücretlerinin bahşiş olarak ödenmesi engel teşkil etmez.
Bu alanda faaliyet gösteren işletmelerin yasal bir sorun ile karşılaşmaması için bu hususa dikkat etmeleri gerekmektedir.
