ÖDÜL (PARA) ANALİZİ
İşletmelerimizde çalışanlara emekleri karşılığında ödenen ücret ve benzeri hakların transferi aşamasında karşımıza çıkan tablo 2 aşama olmaktadır
1. Dışsal ödül
2. İçsel ödül
Çalışanlara ödenen para (temel de) içsel bir ödülden ziyade dışsal bir ödüldür ve bu sebeple dış yararların tüm sınırlılıklarına sahiptir.
Yönetimler ve yönetici ücreti çalışanın başarımına ne kadar yakın tutarsa tutsun ücret yine de işin dışında oluşan bir şeydir. Çünkü:
“İŞİN KENDİNDEN KAYNAKLANAN (İÇSEL) ÖDÜLLER DAHA MOTİVE EDİCİDİR”
Örneğin, iyi kotarılmış bir işin verdiği kişisel haz ve mutluluk pek çok çalışan için çok güçlü bir motivasyon aracıdır. Bu nedenle de ekonomik ödüllerde kısıtlılık vardır. Para her zaman ruh sağlığı yerinde başarılı bir çalışan için gerekli tüm ödülü sağlamaz.
Birçok yönetici ücret artışı zamanı geldiğinde kendilerine şu soruyu sormadan edemez:
• Çalışanlar için hangisi daha önemli
• Ekonomik ödüller mi?
• Tinsel ( manevi) ödüller mi?
Elbette bu soru oldukça anlamsız ve gereksizdir. Elbette her ikisi de önemlidir ve her biri diğerinin karşılıklı olarak etkiler ayrıca bireysel farklılıklarda bu konunun tuzu ve biberidir.
Asıl soru ekonomik veya manevi ödüller değil her ikisinin de başarılı bir kompozisyonla bütünleştirilip uygulanabilirliğidir.
Yöneticilerin sorumluluğu maddi ve manevi ödüller arasında en uygun dengeyi sağlamakla başlar. Çalışanların talepleri içsel ve dışsal ödüller konusunda farklı farklıdır. Keza yapılan işler ve kurumsal koşullar da bu talepleri etkilemekte ve değişkenlik göstermektedir.
Burada yer alan değişkenler, ödüller(para) için ,
• Çalışanların gereksinimlerini
• İş türünü
• Kurumsal çevreyi
• İşletme verilerini vb.
Dikkate alan durumsal bir yaklaşımın gerekli olduğuna işaret etmektedir. İşte ancak o zaman içsel ve dışsal ödüller arasındaki denge sağlanabilir.
Diğer taraftan tüm ekonomik ve maddi ödüller doğrudan ödeme biçiminde olmayabilir. Bazı önemli ödüller ayrıcalıklar ve ödenekler şeklinde de ortaya çıkabilir. Hatta genelde bu tip yapılan ödemeler çalışanlar açısından daha fazla talep görebilir. Özel ayrıcalıklar takdir, statü, vb. farklılıklar toplumsal değerlerin somut bir karşılığı sayılabilir.(hatta bazen vergisel kazançlarda bu konuda düşünülebilir).
Sonuç olarak çalışanlara emekleri karşılığında ücret ödenmesi ne kadar gerçek ise bu ücretin dönemsel ve başarıya bağlı olarak artırılması ve üstün feragat gösterenlerin taltifi için gereli olan ödüllerin çeşidi ve veriliş biçimi de o kadar gerçek ve gereklidir.