Beşiktaşlı Yahya Efendi, Molla Şeyhzade ya da Şeyh Yahya Beşiktaşi. 1494 yılında Trabzon’da doğmuş, 1571 yılında İstanbul’da ölmüştür.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde İstanbul'da müderrislik yaptı. Mutasavvıf, alim ve şairdir.
Kanuni Sultan Süleyman'ın çok güvendiği ve görüşlerine değer verdiği bir alimdir. Aynı zamanda Kanuni Sultan Süleyman'ın süt kardeşidir.
Yahya Efendi asıl ününü Kanuni Sultan Süleyman'ın mektubuna cevap olarak yazdığı mektupla yapmıştır.
Bu mektup aradan 500 yıl geçmesine rağmen bu gün hala Topkapı Sarayında sergilenmektedir. Türk devlet geleneğinde yazılı evraklar korunur. Bu nedenle bu mektup da 500 yıldır korunmaktadır.
Yahya Efendi'nin Kanuni Sultan Süleyman’a yazdığı mektubun öyküsü şöyledir...
Kanuni güçlü bir duruma getirdiği Osmanlı Devleti'nin geleceğini merak eder ve bu konuda kafa yorar.
Bu konuda Yahya Efendi'nin görüşünü almak ister ve Sadrazamını göndererek görüşünü alır.
Sadrazam ünlü alimin görüşünü alarak saraya döner.
Kanuni, Yahya Efendi'nin vereceği cevabı merakla beklemektedir. Sadrazam'a Yahya Efendi'nin ne dediğini sorar.
Aldığı cevap ilginçtir:
Sadrazam, Yahya Efendi, sadece "Neme lazım dendiği zaman" dedi, efendim der.
Kanuni bu cevap karşısında şaşırmıştır. "Sadece bu mu? Başka bir şey söylemedi mi?" der.
"Hayır efendim sadece bunu söyledi" der Sadrazam.
Bu cevap üzerine bir süre düşünen Kanuni, ünlü alime bir mektup yazarak, verdiği bu cevabın ne anlama geldiğini açıklamasını ister.
Kanuni'nin bu mektubuna karşı Yahya Efendi de bir mektup yazarak, Kanuni'ye gönderir.
Mektup şöyledir;
"BİR DEVLETTE ZULÜM YAYILIRSA, HAKSIZLIK, HUKUKSUZLUK VE YOLSUZLUK SIRADAN BİR HALE GELİRSE, İŞİTENLER DE 'NEME LAZIM' DEYİP UZAKLAŞIRSA, KOYUNLARI KURTLAR DEĞİL DE ÇOBANLARI YERSE...
BUNU BİLİP, BU DURUMA TANIK OLANLAR; BUNU SÖYLEMEYİP SUSAR VE GİZLERSE.
FAKİRLERİN, MUHTAÇLARIN, YOKSULLARIN, KİMSESİZLERİN FERYADI GÖKLERE ÇIKAR, BUNU DA DAĞLARDAN, TAŞLARDAN BAŞKASI İŞİTMEZSE...
İŞTE O ZAMAN DEVLETİN SONU GÖRÜNÜR.
BU AŞAMADA ÖNCE DEVLETİN HAZİNESİ BOŞALIR.
SONRA HALKIN GÜVEN VE İTİMADI SARSILIR. ASAYİŞE İTAAT HİSSİ KAYBOLUR. HALKIN UMUTLARI YOK OLUR, BÖYLECE DEVLETİN YIKILMASI MUKADDER VE KAÇINILMAZ HALE GELİR..."
500 sene önce yazılan bu mektuptan devleti yönetenlerin, yönetmeye talip olanların ve yönetilen halkın alacağı çok önemli dersler var.
“Tarih tekerrürden ibarettir” derler. Kimim söylediği tam olarak bilinmeyen bu söze karşı Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy "Tarihten ibret alınsaydı tekerrür eder miydi?" şeklinde cevap vermiştir.
Gerçekten tarihten ders alabilseydik bu gün yaşadığımız sorunların çoğunu yaşamazdık.