Bilindiği üzere 6102 sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu uzun bir hazırlık döneminden sonra 13.01.2011 tarihinde TBMM’de kabul edilerek 14.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 1 Temmuz 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.

(Yeni ) Türk Ticaret Kanunu (TTK), kurgusu ve hükümleri itibariyle özellikle şirketlerin tüzel kişiliklerini ve şirket menfaatlerini ön planda tutan; sorumluluklar, haklar, müeyyideler, uygulamada teknolojik gelişmelere uygunluk çabaları ile günümüz ihtiyaçlarına cevap vermeyi amaçlayan bir Kanun’dur. Özellikle Kanun’un “Ticaret Şirketleri” başlıklı ikinci kitabı reform niteliğinde değişiklikler içermektedir.

Ticaret şirketlerinde kurumsallaşmanın ve bu kapsamda şirket içi tanımlanmış yasal bürokrasinin oluşturulması amacını bu yeniliklerden birisi olarak tespit etmek gerekir. Bu kapsamda Kanun’da özelikle anonim ve limited şirketlerin hazırlamak zorunda oldukları iç yönergeler, şirket faaliyetlerinin çalışma usul ve esaslarının kurumsal çerçevede icrasına yönelik ihdas edilmiş düzenlemelerdir.

Genel Kurulun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönerge

Bilindiği üzere anonim şirketler genel kurul toplantılarını şirket esas sözleşmesinde aksine herhangi bir düzenleme yoksa, genel kurul tarafından seçilen, pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan bir başkan yönetir. Başkan, tutanak yazmanı ile gerekli görürse oy toplama memurunu belirleyerek başkanlığı oluşturur. Gereğinde başkan yardımcısı da seçilebilir.

Anonim şirket yönetim kurulu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlamak zorundadır. Hazırlanan iç yönerge genel kurulun onayından sonra yürürlüğe girer. Bu iç yönerge tescil ve ilan edilmek zorundadır (TTK md. 419).

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca 28 Kasım 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile anonim şirketlerce hazırlanacak iç yönergeye ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

Anılan yönetmelik uyarınca iç yönerge, Kanunun izin verdiği durumlar dışında, ortakların genel kurula katılma, oy kullanma, dava açma, bilgi alma, inceleme ve denetleme gibi vazgeçilemez nitelikteki haklarını, toplantı başkanlığının Kanundan kaynaklanan görev ve yetkilerini sınırlandıran veya ortadan kaldıran hükümler içeremez.

İç yönerge, genel kurulun onay tarihinden itibaren onbeş gün içinde ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Ayrıca internet sitesi açmakla yükümlü olan şirketlerce, ilan tarihini izleyen beş gün içerisinde internet sitesinde de yayımlanır.

İç yönergede yapılacak değişikliklerde de aynı usul izlenir.

Genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin iç yönerge hükümleri, toplantı başkanlığı oluşturuluncaya kadar yönetim kurulu adına, yönetim kurulunun başkanı veya başkan vekili ya da başkanın görevlendireceği yönetim kurulunun bir üyesi tarafından; toplantı başkanlığının oluşturulması sonrasında ise toplantı başkanı tarafından uygulanır.

Tek pay sahipli anonim şirketlerin yönetim organlarınca da yukarıda belirtilen asgari unsurları içerecek şekilde bir iç yönerge hazırlanması ve bu iç yönergenin şirket genel kurulunca onaylanması şarttır. Tek pay sahibi, toplantı başkanlığı için öngörülen tüm görevleri tek başına yerine getirebilmektedir.

Anılan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yönetim organınca hazırlanacak iç yönergenin en geç 2013 yılında yapılacak olağan genel kurul toplantısında onaya sunulması, tescil ve ilanı zorunludur.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nca 28 Kasım 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları İle Bu Toplantılarda Bulunacak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmelik” ekinde İç Yönerge örneğine yer verilmiş olup anılan örnek esas alınarak yönerge hazırlanabilecektir.

İç Yönerge, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler tarafından hazırlandığında “yönetim kurulu” ifadeleri “yönetici” veya “yöneticiler” şeklinde, “anonim” ifadeleri “sermayesi paylara bölünmüş komandit” şeklinde, “pay sahibi” ifadeleri “ortak” şeklinde ifade edilecektir.

Limited Şirketlerde Yan Edim Yükümlülükleri Hakkında İç Yönerge Çıkarılması Zorunluluğu

TTK’nın 616/2. Maddesinde, şirket sözleşmesinde öngörüldüğü takdirde, yan edim yükümlülükleri hakkında iç yönerge çıkarılması limited şirketlerde genel kurulun devredilemez yetkileri arasında sayılmıştır.

TTK’nın 606. maddesine göre limited şirketlerde şirket sözleşmesiyle, şirketin işletme konusunun gerçekleşmesine hizmet edebilecek yan edim yükümlülükleri öngörülebilmektedir.

Bir esas sermaye payına bağlı yan edim yükümlülüklerinin konusu, kapsamı, koşulları ve diğer önemli noktalar şirket sözleşmesinde belirtilmek zorundadır. Ayrıntıyı gerektiren konular ise genel kurul düzenlemesine bırakılabilmektedir.

Şirket sözleşmesini değiştirip, ek ya da yan edim yükümlülükleri öngören veya mevcut yükümlülükleri artıran genel kurul kararları, ancak ilgili tüm ortakların onayıyla alınabilmektedir (TTK md. 607).

Görüleceği üzere limited şirketlerde, şirket sözleşmesiyle, işletme konusunun gerçekleşmesine hizmet edebilecek yan edim yükümlülükleri öngörülmüş ise uygulamaya ilişkin ayrıntılı sürecin genel kurulca hazırlanacak bir iç yönerge ile düzenlenmesi gerekmektedir.