İŞ AKDİNİN İKALE SÖZLEŞMESİ İLE (KARŞILIKLI ANLAŞMA YOLUYLA) SONLANDIRILMASI DURUMUNDA ÖDENEN KIDEM TAZMİNATLARI GELİR VERGİSİNE TABİ MİDİR?

Gelir Vergisi Kanunu'nun 25. maddesi ile 1475 sayılı İş Kanunu hükümleri çerçevesinde ödenen kıdem tazminatları gelir vergisinden istisna edilmiştir.
1475 sayılı Kanun'un 14. maddesine göre, çalışanlara belirli şartlarda kıdem tazminatı ödenmektedir. Buna göre;
Aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin;
a) İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,
b) İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle,
c) Askerlik görevi nedeni ile,
d) Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile,
e) Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile,
f) İşçinin ölümü nedeni ile feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir.
1475 sayılı Kanun uyarınca kıdem tazminatı yukarıda da ifade edildiği üzere, Kanun'un 14. maddesinde sayılan nedenlerle iş akdinin feshi hallerinde hak kazanılan bir tazminattır.
Ancak uygulamada işçi ve işveren karşılıklı anlaşmak suretiyle iş sözleşmesini sona erdirebilmekte ve bu sözleşme ile (ikale sözleşmesi-bozma sözleşmesi) aynı zamanda işçiye kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ödemesi yapılabilmektedir.
1475 sayılı İş Kanunu'nda, çalışanın kıdem tazminatına hak kazanma şartları arasında iş akdinin karşılıklı feshedilmesi durumu sayılmamıştır. Bu nedenle ikale (bozma) sözleşmesi ile iş akdinin sona erdirilmesi kapsamında işçiye verilen kıdem tazminatı esasen 1475 sayılı Kanun kapsamında yapılan bir ödeme mahiyetinde değildir. Ancak bununla birlikte bu kapsamda ödenen kıdem tazminatının, çalışanın geçmişte işverene verdiği hizmet karşılığı yıpranmasının bedeli olarak ödenen bir tazminat niteliğinde olduğunu kabul etmek de gerekir. Kaldı ki bu gibi durumlarda işverenin gereksiz yere dava süreci ile uğraşmamak için işletmenin yararına olmak üzere kıdem tazminatı ödemesi yaptığını kabul etmek ticari icaplara da uygun düşer.
Maliye Bakanlığı 2010 yılına kadar vermiş olduğu görüşlerde, ikale (bozma) sözleşmesi yoluyla iş akdinin karşılıklı olarak feshedilmesi durumunda işçiye ödenen kıdem tazminatlarının 1475 sayılı İş Kanunu kapsamında ödenen bir tazminat niteliğinde olmadığını ve gelir vergisine tabi tutulması gerektiğini ifade etmiştir. Ancak Bakanlık sonradan görüş değiştirerek iş akitleri ikale sözleşmesi ile sona erdirilen çalışanlara bu sözleşme uyarınca yapılacak kıdem tazminatı ödemelerinin de 1475 sayılı Kanun'un 14. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini ve bu kapsamda gelir vergisine tabi tutulmayacağını belirtmiştir.