Nutuk’tan:

Efendiler, Ali Rıza Paşa kabinesi çekilmemiş,

Meclis’te bir mesele çıkarmaktan sakınarak onu düşürmek yoluna gidememiş ve bazı üyeleri değiştiren Ali Rıza Paşa Kabinesine güvenoyu vermiştir.

Ali Rıza Kabinesi’nin meclis huzurunda okuduğu hükümet programını bilmem hatırlar mısınız?

Bu programda:

Sadrazam Paşa yaptığı en önemli vazifeyi,

Sözlerine başlangıç olarak kaydediyor;

İstanbul Hükümetiyle Anadolu arasındaki haberleşmenin kesilmesine kadar varan anlaşmazlığın giderilmesine muvaffak olduğunu,

Bundan böyle milli iradenin Yüce Meclis’te tecelli ettiğini,

Artık meşrutiyet prensiplerine tamamen uygun şekilde davranmaya hiçbir engel tasavvur etmediğini söylüyor.

Efendiler, bu sözlerle, Heyet-i Temsiliye’nin milli irade adına hareket etmesine ve meşrutiyet prensiplerine uygun hareketlere engel olmasına,

Artık sebep kalmadığı gibi bir anlam sezdirilmek isteniyor.

Daha dün,

Milli Meclis’in İstanbul’da toplandığı sırada,

Milli İradeye de milletlerarası kaidelere de aykırı olarak,

Bizzat kendilerinin ve kendileriyle beraber meclisin ve milletin ne kadar ağır bir tecavüze uğradığını söylemeye gerek görmeyen sadrazam,

Hâlâ Heyet-i Temsiliye’yi jurnal etmekle durumunu kurtarmaya çalışıyor ve bizim muhterem mebus arkadaşlarımız da bu sözleri büyük bir sükunetle dinlemek kabiliyetini gösteriyorlar.

Hükümet, siyasi zümrelere karşı tarafsızlıktan ayrılmadığını ve ayrılmayacağını bir kez daha belirttikten sonra,

Bugüne kadar elde ettiği başarıların derecesinin takdirini Meclis’e bırakıyor.

Sadrazam, devlet idaresinin ıslaha muhtaç olduğunu ifade ederek,

Osmanlı Devletinin dış baskılar karşısında kaldığı bir zaman takip ettiği eski politikasına yeniden hayat vererek,

Dünyaya yeni bir ıslahat vaat ediyor:

“Yabancılara geniş imtiyazlar vereceğiz. Azınlıkların haklarını korumak için nisbi temsil usulünü uygulayacağız.

Adalet,

Maliye,

Bayındırlık,

Ve güvenlik işlerinde ve hatta sivil idarede yabancılara yeteri kadar kontrol yetkisi vereceğiz.”

Diyerek kastettikleri ıslahatın esaslarını sayıyor. (Nutuk. 1000 Temel Eser. Milli Eğitim Basımevi. C: 1. S: 457-458. 1973. İstanbul)

Değerli okuyucularım!

Sizlere önerim “Nutuk”u bir ya da 2 yıl arayla bir kez okuyunuz.

01.06.2022 – Ankara