(İŞ GELİŞİMİNDE) ÇEŞİTLİLİK:
Kurumsallaşma yolunda başarılı ilerleme kaydetmek için icra edilen yapılanmada ilk temel boyut görevin (işin) çeşitliliğidir.
Çeşitlilik, hem işletmenin üretim süreci sonunda nihai ürünü konusunda geniş bir Pazar araştırması sonucu oluşturulmalı hem de oluşan bu nihai ürün için çalışanlara değişim imkânı sunulabilmelidir.
İşletmelerdeki bu çeşitlilikten kastım: çalışanların değişik iş ve işlemleri birkaç süreç ve muhtemel değişim araçlar kullanarak yapabilmesine olanak sağlamaktır.
Tekdüze ve biteviye aynı işlerin rutin tekrarının işletmeye getirebileceği pozitif bir yarar (bazı iş ve iş kolları hariç) yok denecek kadar azdır.
Örneğin: el emeği göz nuru halı dokuma tezgâhını düşünelim, dokumacı bu çok özel (ilmik, ip, çözgü, atkı ve desen özelliği olan birbirinin benzeri olmayan) halının her birini yaklaşık 1 ayda dokuduğunu, birim satış fiyatının 1000 TL olduğunu varsayalım.
Bu projeksiyondaki olayla ilgili bir müşterinin de halıyı çok beğendiğini aynı şekilde 3 halı daha almak istediğini ama bir miktar indirim beklentisi olduğunun belirtelim. Halıcı 4 halı için 5000 TL talep etmektedir
4 halının birim fiyatının 1 tanesinden fazla olmasına müşteri şaşırabilir ama halıcı açısından bu durum:
Birbirinin aynı milyonlarca ilmeğe sahip 1 ay boyunca her gün 10 saatten fazla aynı işi sürekli yapmanın ne kadar zor ve sıkıcı olduğunun bilmeyen tüketiciye ancak böyle farkındalık yaratabileceği düşünülmektedir.
Görüldüğü gibi üreten ve tüketenin gerçeklikleri farklı olabilir ancak işletmecinin mantığı ve eylemi bunlardan daha farklı ve rasyonel işlemelidir.
“PLANSIZ ÇALIŞAN KİMSE, ÜLKE ÜLKE DOLAŞIP HAZİNE ARAYAN BİR İNSANA BENZER.” DESCARTES
Çeşitliliği fazla olan işlerin çalışanlar tarafından daha kabul edilebilir olduğu bir gerçektir. İş yapılırken ister zihin ister bedenen olsun bir dizi farklı ve değişken beceriler kullanılır bu farklı kullanımlar da tekrarlanacak bir işlemden doğabilecek tekdüzeliği önler.
Yapılan işin niteliği fiziksel ve kas gücüne dayalı ise değişik kaslar ve eklemlere güç biner ve gününü sonunda o kas ve eklem bölgesi yorulmuş ve yıpranmış durumda olur.
Genel olarak işlerde yapılabilecek çeşitlendirme çalışanlara daha ehil ve usta oldukları izlenimi kazandıracaktır. Çünkü değişik şekillerdeki işleri değişik biçimlerde yapabilme iradeleri ellerine verilmiştir.
“BİLGİ İNSANI ŞÜPHEDEN, İYİLİK ACI ÇEKMEKTEN, KARARLI OLMAK KORKUTAN KURTARIR.” KONFÜÇYÜS
İşletmelerimiz için bu konuda önerebileceğim bir yol şu şekilde olabilir:
• İş ile ilgili doğru analizlerde bulununuz.
• İşlerin gelişimi için uzmanlarından tavsiye alınız,
• Üretilen bir ürün üzerinde (Mal veya hizmet için) alt birim modeli kurunuz.
• Çalışanlara bir program dâhilinde müdahalede bulununuz.
• İş görenlerin arzu ve yeteneklerine bağlı modelleri seçmesine olanak tanıyınız.
• Çalışanları diğer modeller için yüreklendiriniz ve eğitimlerini sağlayınız.
Bu yöntem ile çalışanların gelişimi sağlanırken bizzat iş ve işlemin geliştirilmesi de doğru tercihlerle yapılanmış olacaktır.
Sonuç olarak: Kişisel gelişimini sağlamış çalışanlardan oluşan işletmenin iş ve potansiyeli de gelişerek daha faydalı bir iş gören ve daha rasyonel bir üretim elde edilebilir. Tüm işler ve işyerleri için uygun olmasa da bu yöntemi tercih edebilecek çok fazla işkolu olduğunu düşünüyorum.