İşletmelerimizde mal ve malzeme maliyetlerinin düşürülmesi kadar önem arz eden 2. Grup işçilik maliyetleridir.
Gelişmemiş (az gelişmiş) endüstriyel toplumlarda işçilik maliyeti, emek yoğun teknoloji kullandıkları için büyüktür. Oysa gelişmiş, makine yoğun teknoloji kullanan, sanayi dallarında işçilik maliyetleri toplam maliyetlerin % 10 dan fazla değildir.
Ülkemizde teknolojik sanayi dallarının azlığı, üretimde dışa bağlı ithal ikame tekniği ile üretim yapan firmaların çokluğu dikkate alındığında, hatta bir de buna çok fazla olan hizmet sektörünü eklediğinizde emek, yoğun olarak kullanılmakta, dolaysıyla işçilik maliyetlerinde yüksek oranlara ulaşılmaktadır.
İşletmelerin verimlilik konusunda tedbir uygulamaları söz konusu olduğunda veya kriz dönemlerinde maliyetlerin düşürülmesi için öncelikle işçi çıkarmaları, iş gücünde tenkisata gitmeleri olağan bir davranış gibi algılanmaktadır.
Öncelikle en son düşünülecek ve hatta gerek duyulmayacak bu yönteme tamamen karşı olduğumu belirtmeliyim, önemli olan nicelik değil nitelikli eleman ve işgücüdür bu bir kez sağlandığında verimliliğin artacağını uzun süredir açıklamaya çalışıyorum.
Genel olarak danışmanlar veya yöneticiler işçi kıyım makinası gibi davranma eğiliminde olurlar bununda sebebi işletme sahiplerinin bakış açısı ve finansman kaygılarının alternatifsizliğidir.
Çoğu zaman ileri teknoloji kullanmanın işsizliği artırdığı düşünülebilir bu düşünceye karşı Japonların kendi işlerini yapacak robot teknolojilerini büyük bir iştah ve hevesle ürettiklerini ve hiçbir zaman işsizlik kaygısı taşımadıklarını hatırlatmak isterim.
Maliyetlerin düşürülmesi aşamasında emekten tasarruf yapmak yerine emeğin niteliğinin artırılması işgücü kapasitesinin genişletilmesi verimlilik artışını sağlayacaktır. Bu arada düzeni bozan gelişim ve değişime ayak uyduramayan niteliksiz işgücünü elde tutmamak gerektiğini de baştan belirtmeliyim “Falanın yakını, filanın tanıdığı” şeklinde kaygılarla bu tip işgücünü elde tutmanın verimliliğe katkısını kanıtlayacak birilerinin varlığından şüpheliyim.
İşçilik maliyetlerini düşürmek için öncelikle işçilik tanımı içerisinde yer alan ayırıma dikkat etmek gerekir.
İşçilik aslında:
Direkt işçilik
Endirekt işçilik olarak ikiye ayrılır
DİREKT İŞÇİLİK DEĞİŞKEN MALİYETLİDİR OYSA ENDİREKT İŞÇİLİK SABİT MALİYETLİDİR.
Verimliliğin artırılmasında değişken ve sabit maliyetler konusunda çeşitli açıklamalarda bulunmuştum hatırlanacağı gibi:
Değişken maliyetler: üretim yapılırken var olan gider unsurları ve maliyetlerdir örneğin mal /malzeme, direkt işçilik, ambalaj, nakliye gibi gider unsurları değişken maliyetlerdendir.
Sabit maliyetler: ise üretime bağlı olmaksızın her hâlükârda var olan giderler ve maliyetlerdir bunlara örnek olarak da sigorta, kira, yönetim giderleri, personel ücretlerini vermek mümkündür.
 Ancak bu iki maliyet türü de birbirinden kesin çizgilerle ayrılmaz bazen birçok değişken maliyet sabit maliyet olabilir. Örneğin, bir işletmede çalışanlara saat ücreti veya günlük ücret verilmiyorsa üretim yapılmadığı durumlarda ödenen ücretler sabit masraf durumuna geçer.
Aynı şekilde yönetim maliyetleri, üretimin artış veya düşüşüne bağlı olmadan ödenen, değişmeyen sabit giderdir. Eğer yöneticilere prim sistemi uygulanırsa ve ücretleri üretim temel alınarak yapılandırıldığında ücretleri üretime bağlı olarak artar ya da azalır böylelikle maliyetleri değişken maliyet haline gelmiş olur.
İşletmelerde maliyetlerin sabit veya değişken olmasının önemi çok büyüktür genelde;
SABİT MALİYETLERİ YÜKSEK OLAN İŞLETMELER HANTALLAŞMIŞ BÜYÜK CESAMETLİ YAPILARDIR,
Yönetim biçimi olarak dikey, hiyerarşik yönetimler elinde, üretimden bağımsız idari yapılanmalar olarak karşımıza çıkar, dolaysıyla her zaman zarar etmeye ve batmaya aday işletmelerdir. Ürün satılsa da satılmasa da üretim maliyetleri ne olursa olsun yüksek sabit giderler ödenmeye devam edilir ( ülkemizde birçok kamu yönetiminin bu vasıflarda olduğunu üzülerek görmekteyim) bu tip işletmeler konjonktürel kriz aşamalarında hızlı hareket edemezler yeni Pazar bulma üretim ve proseste hızlı değişim sağlama konusunda yetenekleri sınırlıdır ve sonuçta işletme olduğu kadar son tahlilde ülke ekonomisi zarar görür.
Sonuç olarak işletmelerde verimliğin arttırılması için maliyetlerin çok dikkatli ve özenli analizi işçilik unsurlarının tetkiki ve yapılanması o işletmeye yeni bir ivme kazandıracaktır.
 
Not: Makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun haber vermek koşuluyla  kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.