İki komşu ülke:

Ermenistan ve Azerbaycan ve de sanki iki ebedi düşman…

Ermenistan’ın alanı 29.743 km2, nüfusu 3 milyondur.

Azerbaycan’ın alanı 86.600 km2, nüfusu 10 milyondur.

Ermenistan Ortodoks Hristiyan’dır.

Azerbaycan Müslüman’dır.

Ermenistan’ın Türkiye ile sınırı 328 kilometredir.

Azerbaycan’ın Türkiye ile sınırı Nahcivan üzerinden 18 kilometredir.

İkisi de 1920’de Sosyalist bir Cumhuriyet olarak Sovyetler Birliği’ne katılmıştır.

İkisi de Sovyetler Birliği’nin dağılması sonucu 1991’de bağımsız Cumhuriyet olmuştur.

Ve her ikisi de Kafkasya ülkesidir.

* * *

Kafkaslar bölgesi dünyanın en hastalıklı bölgelerinden biri olarak bırakılmıştı. Tıpkı Ortadoğu gibi… Tıpkı bir dönem Balkanlar gibi…

Çünkü Kafkaslarda Hazar petrol ve doğalgazı vardır. Ki, bugün Azerbaycan ekonomisinin can damarı petrol ve doğalgazdır.

Ve de Kafkaslar ya da diğer adıyla Kafkasya, soğuk savaş döneminin ve sonrasının halen stratejik bir bölgesidir.

Ayrıca karıştırılan ya da karıştırılabilen bir coğrafya olması nedeniyle çatışmaya da her an hazır bir bölgedir.

Nitekim 27 Eylül 2020 Pazar günü Ermenistan, Karabağ toprakları üzerinden Azerbaycan’a saldırdı; saldırının zamanlaması ise özellikle manidardı.

Çünkü saldırı, ABD başkanlık seçiminin propaganda dönemine denk getirilmiştir. Amaç, ABD’nin desteğini almaktır.

Çünkü her iki başkan adayı da güçlü Ermeni lobisinin desteğini almak isteyecektir. Özellikle Trump’ın bu desteğe ihtiyacı kaçınılmazdır.

Tam 36 yıl senatörlük yapan ve Obama’nın iki dönem Başkan Yardımcısı olan Joe Biden ise “Seçilirsem Ermeni soykırımını tanıyacağım” sözü ile Ermenistan yanlısı olduğunu çok önceden ifade etmiş bir başkan adayıdır.

Bu nedenle saldırı, aynı zamanda dolaylı olarak Türkiye’ye de yönelik gibidir.

* * *

İki ülke arasındaki belirleyici asıl sorun Karabağ sorunudur.

Karabağ sorunu, Azerbaycan sınırları içinde nüfus yoğunluğu Ermeni olan Dağlık Karabağ ile işgal altındaki Azerbaycan’ın 7 iline ait bir sorundur.

Çünkü Ermenistan 1992’de Dağlık Karabağ’ı, 1993’te Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki Laçin Koridoru denilen bölgeyi işgal etmiştir.

Dağlık Karabağ’daki Ermeniler ise Sovyetlerin dağılmasıyla oluşan otorite boşluğundan faydalanarak 1991’de özerklik ilan etmiştir.

Ardından 1992’de, “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti” adıyla bağımsızlık ilan etmiş, 2017’de ise adını değiştirmiş Artsaklı Cumhuriyeti olmuştur.

Sonuçta bugün Azerbaycan topraklarının % 20’ye yakın bir bölgesi, Ermenistan işgali altındadır.

Üstelik Birleşmiş Milletler’in (BM) kararlarına rağmen…

Üstelik bu sorunun çözümü için ABD, Rusya ve Fransa’nın eş başkanlığında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) bünyesinde oluşturulan Minsk Grubu’nun kararlarına rağmen…

Yani bölge yaklaşık 30 yıldır işgal altında ve Ermenistan’a ilhak edilmiş durumdadır.

* * *

Ermenistan, Azerbaycan’a 12 Temmuz 2020 günü de saldırmıştı.

Saldırı Azerbaycan’ın Tovuz bölgesine yapılmış, Azerbaycan ordusunun karşılık vermesi üzerine geri çekilmişti.

Ama bu bölgenin özel bir konumu vardı.

Çünkü:

-Bu bölgeden, Kars-Tiflis-Bakü demiryolu ve karayolu geçmektedir. Ki, bu demiryolu Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye’yi doğrudan birbirine bağlayan bölgesel bir hattıdır.

-Ve de Türkiye’ye doğalgaz sağlayan TANAP boru hattı ile Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı bu bölgeden geçmektedir.

Aynı zamanda bölgenin Azerbaycan için stratejik bir önemi daha vardır ki, bu bölge Azerbaycan’ın Gürcistan üzerinden Türkiye ve Avrupa’ya bağlantı noktasıdır.

Sonuç olarak diyebiliriz ki;

Hastalıklı bırakılmış bu bölgede Ermenistan, bugünkü konumuyla bölgede bir garnizon devlet olmuştur.

Azerbaycan ise 30 yıldır işgal altında tutulan, 30 yıldır masada çözülmemiş topraklarını kurtarmak istemiştir.