Gelir vergisinde önemli
değişiklikler içeren Yasa Tasarısı 13 Haziran’da Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
Gelir Vergisi Kanun Tasarısı üzerindeki
Meclis çalışmalarının Ekim ayı içinde başlaması bekleniyor.
Önceki yazılarımızda ana başlıklar halinde özetlemeye çalıştığımız
tasarıda yer alan düzenlemelere bu yazımızda da devam ediyoruz:
27) Tasarıda özel inşaat işlerinin vergilendirilmesine yönelik
olarak oldukça ayrıntılı düzenlemeler getiriliyor. Buna göre;
a) Taahhüt niteliği
bulunsun ya da bulunmasın başkasının arsası üzerinde taşınmaz inşa etme
faaliyeti her halükarda ticari kazanç hükümlerine tabi kılınıyor.
İktisap şekli ve tarihi
ne olursa olsun, kendi arsası üzerine inşaat yapan veya kat karşılığı inşaat
işleri dâhil yaptıranların bu inşaat faaliyetlerinden doğan kazançları, inşaat
faaliyetinin arsa sahibinin ticari işletmesi bünyesinde gerçekleştirilmesi
halinde ticari kazanç hükümlerine tabi olacak.
Kat karşılığı inşaat
işleri dâhil başkasına yaptırılan inşaatlarda, hasılatın müteahhit ile
paylaşılmasının kararlaştırılmış olması halinde, faaliyet arsa sahibi yönünden
de ticari faaliyet sayılacak.
b) Ticari işletme
bünyesinde yapılmamış olan ve arsa sahibi tarafından inşa edilen veya ettirilen
taşınmazların ya da kat karşılığı inşaat sözleşmesi çerçevesinde inşa edilip
arsa sahibine bırakılan taşınmazların brüt kapalı alanları toplamının;
- Bin metrekareyi aşması
halinde ilk satış tarihinden itibaren ticari faaliyete başlanıldığı kabul
edilecek. Beşyüz metrekare ile bin metrekare (bin metrekare dâhil) arasında
olması halinde ise inşa edilen taşınmazların satışının arsa sahibine veya
müteahhide ait ticari bir organizasyon çerçevesinde gerçekleştirilmesi halinde
ilk satış tarihinden itibaren ticari faaliyete başlanıldığı kabul edilecek. Bu
kapsamda taşınmaz inşa ettiren arsa sahipleri, istedikleri takdirde inşaat
faaliyetine başlanıldığı tarihten itibaren mükellefiyet tesis ettirebilecekler.
- Beşyüz metrekareyi
(beşyüz metrekare dâhil) aşmaması halinde ise inşaat faaliyeti nedeniyle arsa
sahibi yönünden ticari kazanç hükümleri uygulanmayacak.
Yukarıda belirtilen bin
metrekareyi aşma durumunda, arsa sahibi yönünden inşaatın bitim tarihini takip
eden takvim yılı başından itibaren üç takvim yılı içinde taşınmaz satışı
yapılmaması halinde, bu sürenin sonunda anılan taşınmazlar inşaatın bitim
tarihindeki maliyet bedeli üzerinden iktisap edilmiş sayılacak.
Yapılan son satış
işleminden başlayarak üç yıl içinde herhangi bir taşınmaz satışı yapılmaması
durumunda, ticari faaliyetin sona erdiği kabul edilerek satışa konu edilmeyen
taşınmazlar işletmeden çekilmiş sayılacak. Bu hüküm ticari faaliyetine bu süre
içerisinde son verenler hakkında da uygulanacak. İşletmeden çekilen
taşınmazlar, inşaatın bitim tarihindeki maliyet bedeli üzerinden bu tarihte
iktisap edilmiş sayılacak.
Yukarıda belirtilen
metrekare büyüklüğünün hesabında, aynı takvim yılı içinde inşasına başlanan,
sürdürülen veya tamamlanan birden fazla inşaat işi bulunmaktaysa, bu işlerin
tamamı topluca dikkate alınacak.
c) Özel inşaat
işlerinde, inşa edilen veya ettirilen her bir bağımsız bölüm ya da müstakil
yapının alıcıya teslim edildiği yıl bunlara ilişkin kâr veya zarar tespit
edilecek. İnşaatı tamamlanan bağımsız bölüm veya müstakil yapıya ait tapunun
devir ve tescil işlemi yapılmamış olsa dahi bağımsız bölümlerin ya da müstakil
yapının fiilen alıcının tasarrufuna bırakılması teslim sayılacak.
Kat karşılığı inşaat
işlerinde arsa sahibine verilen taşınmazların müteahhit defter kayıtlarında
oluşan maliyet bedeli, müteahhit yönünden, iktisap edilen arsa payının maliyet
bedeli sayılacak. Arsa sahibinin iktisap ettiği taşınmazların maliyet bedeli
ise arsa sahibinin uhdesinde kalan arsa payının emsal bedeli ile müteahhit
defter kayıtlarında oluşan maliyetlerden arsa sahibine verilen taşınmazlara
isabet eden tutarın toplamından oluşacak.
Kat karşılığı inşaat
işleri dışında kalan özel inşaat işlerinde arsa sahibinin arsasını inşaat
yapımına tahsis etmesi halinde, arsanın maliyet bedeli olarak inşaatın
başladığı tarihteki emsal bedeli esas alınacak. İnşa edilen taşınmazların
maliyet bedeli de arsanın emsal bedeline, inşaat dolayısıyla katlanılan maliyet
ve giderlerin eklenmesi suretiyle tespit olunacak.
Birden fazla bağımsız
bölüm ya da müstakil yapı içeren özel inşaatlarda, hangi bölüm veya yapıya
isabet ettiği kesin olarak tespit edilemeyen giderler, her bir bölüm veya
yapının brüt alanının, inşaatın toplam brüt alanına oranı dâhilinde
dağıtılacak.
28) Kurumların
aktiflerindeki taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri, intifa
senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançlara ilişkin istisna,
ticari kazancını bilanço esasına göre tespit eden gerçek kişiler için de
getiriliyor.
Anılan düzenleme
kapsamında ticari kazancını bilanço esasına göre tespit eden gerçek kişiler ile
kurumların aktiflerindeki taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri,
intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançlar aşağıda
belirtilen süre, oran ve şartlar çerçevesinde gelir vergisinden istisna
edilecek.
Yukarıda sayılan mal ve
hakların elde tutma süresine bağlı olarak, satışından doğan kazanca uygulanacak
istisna oranları:
- İki tam yıldan sonra
satıştan doğan kazançlarda %40.
- Üç tam yıldan sonra
satıştan doğan kazançlarda %50.
- Dört tam yıldan sonra
satıştan doğan kazançlarda %60.
- Beş tam yıldan sonra
satıştan doğan kazançlarda %75.
İstisna mevcut
düzenlemede olduğu gibi satışın yapıldığı dönemde uygulanacak ve satış
kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci
yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulacak. Ancak satış
bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar
tahsil edilmesi şart. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet
eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış
sayılacak.
Bedelsiz olarak veya
rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibari değeriyle elde edilen hisse
senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin
elde edilme tarihi esas alınacak.
Devir veya bölünme
suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa
senetleri ile rüçhan haklarının satışındaki sürelerin hesabında, devir olunan
veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınacak.
Menkul kıymet veya
taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan mükelleflerin bu amaçla ellerinde
bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı
dışında tutulacak.