Son zamanlarda çok sık sorulan ve uygulamada bazı yanlışların yapıldığı bir konu, yabancı para ile ticari belgelerin düzenlemesi.
Günümüz ticaretinin bir yandan uluslararası hız kazanması diğer yandan ulusal bazda işletmelerin sattıkları malların parasal değerlerini korumak maksadı ile yabancı para birimi ile satış yapmakta ve fatura düzenlemektedirler.
Bakalım bu konuda yasalarımız ne diyor;
Vergi Usul Kanunun ilgili maddesi gereğince, Türkiye'de bulunan satıcılar Türkiye'de bulunan alıcılar adına Türk Parası veya yabancı para ile fatura düzenleyebilirler demektedir. aslında genel anlamda, kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır, ancak belgelerde Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Fakat yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz.
Bu yasal metne göre Türk firmalarının yurtiçi müşterilerine döviz cinsinden fatura düzenlemeleri serbest bırakılmış olup, düzenlenecek dövizli fatura yurtdışındaki bir müşteriye düzenlenmiş ise faturada Türk Lirası karşılığının gösterilmesine gerek bulunmadığı açıklanmıştır.
Düzenlenen dövizli faturada gösterilmesi gereken Türk Lirası bedelin hesaplanmasında kullanılması gereken kur TCMB döviz alış kuru olmalıdır. Gerek alıcı gerekse satıcı düzenlenen faturayı bu kur üzerinden hesaplanan Türk Lirası bedeli ile muhasebe kayıtlarına almalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken husus faturada sadece döviz alış kurunun belirtilmesi yeterli olmamakta, fatura dövizli toplam bedelin toplam Türk Lirası karşılığının da yazılması gerektiğidir. Ancak ödeme safhasında, ödemenin faturada gösterilmiş döviz cinsinden yapılabileceği gibi, taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak ödeme günündeki anlaşılan kur üzerinden hesaplanan Türk Lirası karşılığı olarak da yapılabilir.
Diğer yandan kur farklarının fatura edilmesi konusu da sıkça sorulmaktadır. Yurtiçi müşterilere düzenlenen dövizli faturanın bedeli ister döviz cinsinden, isterse Türk Lirası karşılığı ödensin ödeme tarihi ile fatura düzenleme tarihi arasındaki kur değişiminden kaynaklanan kur farkının taraflar arasında fatura düzenlenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu neden ile, Lehine kur farkı oluşan firmanın karşı tarafa kur farkının içinden iç yüzde ile KDV hesaplamak suretiyle toplamda kur farkı kadar fatura düzenlemesi gerekir. Fakat, yurtdışındaki müşterilere düzenlenen dövizli faturalardan kaynaklanan kur farkları için fatura düzenlenmesi ve KDV hesaplanması söz konusu değildir.
Ayrıca, düzenlenen dövizli faturalardan kaynaklanan cari hesap alacakları ister yurtiçi müşterilerden olsun, isterse yurtdışı müşterilerden, geçici vergi dönemlerinde ve hesap dönemi sonunda kur değerlemesinin yapılması gerekir.
Düzenlenen dövizli faturada yer alan döviz tutarının YTL karşılığının gösterilmemesi durumunda nasıl bir cezai müeyyide ile karşılaşılabilir. V.U.K.’nun 215/2-a maddesinde Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla yabancı para birimine göre fatura düzenlenebileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu yasal düzenlemelere uymayan işletmeler 1. derece usulsüzlük cezasına maruz kalabilecekleri için bu türden işlemlere dikkat etmeleri gerekmektedir.