TÜRKİYE’DE YAZAR YA DA GAZETECİ OLMAK

Sanırım Türkiye'de en zor meslek yazar ya da gazeteci olmak. Her yazılan kitap için ya da her yazılan haber için devlet yakana yapışabilir. Yani bu iş tehlikeli, bu işin riski var. Ama yine de gazeteciler ve yazarlar bu tehlikeyi de, bu riski de göze alabilmekte. Aslında toplumun en cesur insanları bunlar olsa gerek.

Son günlerde "Tutuklu Gazete" adıyla bir gazete yayınlandı. İçlerinde Mustafa Balbay, Tuncay Özkan, Yalçın Küçük, Nedim Şener, Ahmet Şık, Soner Yalçın olmak üzere 40'tan fazla tutuklu ya da hükümlünün yazılarıyla dolu. Her biri Silivri, Kandıra, Sincan, Antep, Tekirdağ, Adana, Bitlis, Edirne gibi cezaevlerinden.

Her birinin cezaevine girme nedenlerini bilemiyorum ama ortak yanları gazeteci olmaları, yazar olmaları. Yazdıkları yazı ya da verdikleri haber de ortak suçları gibi.

Oysaki basın toplumun ortak bir dilidir. Toplumda oluşan fikir zenginliğinin yansıdığı bir sestir. Ama ne yazık ki bu sesi duyuran basın, bu sesi duyuran yazarlar, çizerler devletin elini sürekli ensesinde hissetmişlerdir.

TGS (Türkiye Gazeteciler Sendikası) Başkanı Ercan İpekçi'nin verdiği bilgiye göre, bugün cezaevlerinde 97 gazeteci bulunmaktadır.

Ve bu durum uluslararası siyasi alanda sürekli eleştirilmiştir. 88 yıldır içinde yer almaya çalıştığımız Batı'nın kurumları, ülkemizdeki basına yönelik bu durumu sürekli kınamış ve bu konuda uyarılarda bulunmuştur.

Bizim ülkemizde yazarlara, gazetecilere yapılan bu baskı yeni de değildir. Cumhuriyet öncesinde Namık Kemallere yapılanlarla zirveye ulaşmış bu baskı, Cumhuriyet döneminde de devam etmiş ve de etmektedir.

Merak ettim, 88 yıllık Cumhuriyet döneminde gazeteciler ve yazarlar cezaevini yaşamış mı diye. Biraz araştırdım. Gördüm ki yaşamışlar, hem de çok kez. Meğer bu ülkede aydın olmak, gazeteci olmak, yazar olmak ne kadar zormuş.

Bu ülkenin sağcı yazarı ve gazetecileri de, solcu yazan ve gazetecileri de büyük ölçüde cezaevini yaşayarak tanımışlar. Fikirlerine karşılık bir bedel ödemişler.

Görülen o ki, cezaevleri yazarların ihtisas alanına ve yeni yazarların yetiştiği bir üniversiteye dönüşmüş.

Ünlü yazarımız Orhan Kemal de: "Hapishaneler, biz yazarları yetiştiren üniversitelerdir" demişti.

Solun idol şairi Nazım Hikmet'e, sağın ve özellikle muhafazakâr kesimin idol şairi Necip Fazıl'a mahkeme salonları ve cezaevleri mekan olmuştu.

Nazım Hikmet ilk hapis cezasını 1924'te almış. 1932'de 10 yıl almış ama 1933 affıyla çıkmış. 1938'de ise 28 yıl almış, 1950 affıyla çıkmış.

Necip Fazıl Kısakürek'in cezaevi yaşamı 1942'de başlamış. 1946'da, 1947'de 1952'de, 198l'de yargılanmış. Ömrünün 10,5 yılı cezaevlerinde geçmiş.

Solun da sağın da saygı duyduğu büyük yazar Kemal Tahir, 1938 yılında 15 yıl ceza almış, 12 yıl yatmış, 1950 affıyla çıkmış.

72. Koğuş’un yazarı Orhan Kemal, 1938 yılında 5 yıl ceza almış, yatmış ve 1943 yılında çıkmış.

"Dışarda deli dalgalar / Gelip duvarları yalar" diye başlayan şiiriyle Sinop cezaevini anlatan, "Kuyucaklı Yusuf'un yazarı Sabahattin Ali 1932 de 1 yıl ceza almış.

Ülkücü kesimin idol yazarı Nihal Atsız, 1945'te 6,5 yıl ceza almış.

H. İzzettin Dinamo, yani "Kutsal İsyan" ve "Kutsal Barış" kitaplarının yazarı 193l'de 4 yıl, sonra 1 yıl daha ve toplam 5 yıl yatmış.

Ünlü "Hasretinden prangalar eskittim" şiirinin yazarı, büyük şair Ahmet Arif 1950'de tutuklanmış. 1952'de 2 yıl ceza almış.

Çetin Altan 1972'de üç kez tutuklanmış, iki kez mahkûm olmuş, 2 yıl yatmış. Ayrıca hakkında 300 dava açılmış.

Erdal Öz, yani "Gülünün solduğu akşam"ın yazarı 1971'de üç kez tutuklanmış.

Sabiha Sertel ve eşi Zekeriya Sertel Enver Gökçe, Atilla İlhan, Arif Damar 1940'lı, 50'li yıllarda cezaevini yaşamışlar.

Aziz Nesin sürekli soruşturulmuş, sürgün olmuş, toplam 2 yıl kadar yatmış.

Her seferinde yeniden seyredilen ünlü "Hababam Sınıfı"nın yazarı Rifat Ilgaz 1944'te sorgulanmış, 6 ay yatmış.

Her biri başucu kitabı olan 57 kitabın yazarı Yalçın Küçük, 1970'li yılların başında 8 yıla mahkûm olmuş. 5,5 yıl yatmış. Şimdi ise, 7 Ocak 2009'dan bu yana Silivri'de yatıyor.

Mümtaz Soysal, Uğur Mumcu, İlhan Selçuk 70'li yıllarda cezaevini yaşamış.

Hemşerimiz İsmail Beşikçi'nin ise, şimdilik 17 yılı cezaevinde geçmiş. Neredeyse tüm kitapları yasaklanmış.

Bu liste saymakla bitmez. Bunlar, ünü ülkemizi saran ve ülkemiz sınırlarını aşan büyük yazar ve şairler. Bugün bunların büyük çoğunluğu hayatta değil.

Ama her biri bu toplumu aydınlatmak, gerçekten demokratik bir toplum yapısının oluşmasına katkı sağlamak, emperyal sömürüye karşı bu toplumun refleksini yükseltmek için büyük bedel ödemiş insanlar. Cumhuriyet yöneticileri sürekli kuşkuyla bakmış bu insanlara.

Bugün 89 yaşına girmiş Cumhuriyet; yazarlarından, gazetecilerinden duyduğu korkuyu ve bu kuşkuyu artık üzerinden atmalıdır.

Çünkü onlar bu toplumun gözü, kulağı, konuşan dilidir; halkın yükselen sesidir.

Cumhuriyet, konuşan toplumdan korkmamalıdır. Çevremizde, konuşmayan ve konuşturulmayan toplumların ne durumlara düştüğü görülmektedir. Neredeyse iç savaş koşullan yaşayan Arap toplumu, bunun en somut örneğidir.

İşte bu nedenlerle, ilk kez yeni ve sivil bir anayasanın konuşulduğu böyle bir ortamda; yazarların, gazetecilerin ve tüm aydınların ensesinden devlet elinin çekildiği yasal düzenlemeleri yapmak, TBMM'nin acil ve de önemli bîr görevi olmalıdır.

Sonuçta bu yasal düzenlemeler, Cumhuriyetin bir kazanımı olacaktır.