Geçtiğimiz yıl
yürürlüğe giren, birçok maddesi tartışılan ve nihayetinde yaklaşık 50 maddesi
değişikliğe uğrayarak uygulamasına başlanılan Ticaret Kanunumuz işletmelere
kısıtlayıcı veya yasaklayıcı bazı işlemler getirmiştir. Bu işlemlerin neler
olduğunu aktarmak istiyorum.
“Anonim ve Limited Şirket Ortaklarına Şirkete
Borçlanma Yasağı” geldi. Şirket ortakları, sermaye taahhüdünden doğan vadesi
gelmiş borçlarını ödemedikçe ve şirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı,
geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borç para
alamayacaklar.
Bu hükümle, pay
sahiplerinin şirkete karşı borçlanmalarının yani, sermaye taahhüdü dahil,
birçok iş ve işlemde şirket kasasını kullanmalarının, kişisel harcamalarını bu
kanaldan yapmalarının, şirketten para çekmelerinin engellenmesi amaçlanmıştır.
Pay sahipleri diğer işletmeleri dolayısıyla şirketle iş yapabilir ve şirketin
her müşterisi gibi vadeli, konsinye veya benzeri yöntemlerle şirketten mal alabilirler.
Ancak, pay sahipleri, şirketle iş yapan diğer kişilerle aynı şartlara tabidir.
Yani, şirketin, pay sahiplerine, diğer müşterilere uygulananlardan daha yumuşak
şartlar tanıması hükme aykırı olur.
Bu şartları
gerçekleştirmeden yapılacak olan borçlanma
kanun hükmüne aykırı olacağından borçlanan ortaklara değil, ortaklara borç
verenlere üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezası verilir.
Anonim ve Limited
Şirketlerin, Ortak Olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri İle Bunların Ortak
Olmayan Yakınlarının Şirkete Borçlanma Yasağı gereği, Şirkete ortak olmayan
yönetim kurulu üyeleri ile bunların, ortak olmayan yakınları (alt ve üst
soyundan biri, ya da eşinin, yahut üçüncü derece dahil, üçüncü dereceye kadar
kan ve kayın hısımlarından biri) şirkete nakit borçlanamayacağı gibi, bu
kişiler için kefalet, garanti ve teminat vermek veya bunların borçlarını devir
almak da yasaklanmıştır.
Bu hükme
uymayanlar ise, üçyüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla
cezalandırılırlar.
Ancak, hakim
şirketin, hakimiyet gücünü bağlı şirketlere karşı hukuka aykırı olarak
kullanması saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dahil şirketler,
birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler.