İşletmeler varlıklarını çeşitli şekillerde finanse edebilmektedir. Bunlardan birisi de finansal kiralama işlemidir. Finansal Kiralama Sözleşmesi, kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü bir kişiden veya bizzat "kiracıdan satın aldığı" veya başka suretle temin ettiği veya daha önce mülkiyetine geçirmiş bulunduğu bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören sözleşmedir.
Bu tanımı yazmamın amacı, işletmeler için en önemli avantajlardan birisi, uygulamada "Sat ve Geri Kirala" olarak adlandırılan yöntemin uygulanmasına olanak vermesidir. Peki nedir bu Sat ve Geri Kirala?
Sat ve kirala, işletmelerin aktifine kayıtlı amortismana tabi iktisadi kıymetlerinin, finansal kiralama şirketlerine satıldıktan sonra tekrar geri kiralanması işlemidir. Finansal kiralama şirketine satışı gerçekleştirilen iktisadi kıymetler, kiralama süresi sonunda tekrar kiracıya devredilmektedir. İşletmelerin aktifinde bulunan iktisadi kıymetlerden yani gayrimenkul, iş makinesi, makine ve teçhizatlarından bu kapsamda satışı gerçekleştirilebilecek olan iktisadi kıymetlerdir.
Uygulama şöyle gerçekleşmektedir; X Şirketi aktifinde kayıtlı gayrimenkulü finansal kiralama şirketine satar ve parasını alır, böylece işletmeye nakit girişi sağlayarak, borçlarını ödeyebilir, kredilerini öder ya da yeniden yapılandırabilir, bu sayede finansman yükünü azaltır. Yaptığı bu satış sonucunda satış kazancı şirketin bilanço aktifini yükseltir, satış kazancının tamamı, satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında tutulacağından, öz kaynaklarda aynı oranda artış olur. Finansal kiralama şirketi bu gayrimenkulü X Şirketine finansal kiralama sözleşmesi ile kiralar, kira süresince finansal kiralama bedeli X Şirketi tarafından ödenir, yapılacak olan finansal kiralama sözleşmesinin taksitleri uzun vadeli olacağından hazır değerleri, Öz Kaynak ve Kısa Vadeli Banka Borçlarının Öz Kaynaklara Oranı gibi finansal oranların iyileştirilmesine büyük katkı sağlanmış olur. Finansal kiralama sözleşmesinin sonunda X Şirketi, gayrimenkulü tekrar finansal kiralama şirketinden "iz" bedeli ile satın alır.
İlgili kanunda aktife kayıtlı bütün iktisadi kıymetler için bu kapsamda sözleşme yapılabilir olsa da, işletmelere sağladığı vergisel avantajlar sadece “taşınmaz” için geçerlidir. İşletmelerin finansman sağlama aracı olarak yararlanabilecekleri bu yöntemin vergisel avantajlarını bir örnekle açıklayalım.
İşletmede aktife kayıtlı tutarı 1.000.000 TL olan bir gayrimenkulün birikmiş amortismanı 400.000 TL olsun, taşınmaz, “Sat ve Geri Kirala” sözleşmesi ile finansal kiralama şirketine 2.500.000 TL bedelle satılmış olsun. İşletme, mevcut sahibi olduğu bir gayrimenkulü gerçek piyasa değeri üzerinden nakit olarak sattığından kasasına 2.500.000 TL tutarında nakit girişi sağlamış olacaktır. Bu satışından doğan 450.000 TL katma değer vergisi ödemeyecektir. Satış kazancı olan 1.900.000 TL'nin 380.000 TL kurumlar vergisi ödemeyecektir. Finansal Kiralama, ve Finansman Şirketleri Kanununa göre, yaptığı “Sat ve Geri Kirala” sözleşmesinden doğan damga vergisi ödemeyecektir. ve bu sözleşme kapsamında kiraladığı taşınmazın sözleşme süresi sonunda tekrar işletme adına tapuya tescili tapu harcında ödemeyecektir.
Bu avantajlar dikkate alındığında, işletmenin bu olanağı kullanması kaçınılmaz bir finansman kaynağı olarak kendini göstermektedir.