Çocukluk yıllarımda büyüklerin yanında konuşmamız hoş karşılanmazdı. Onlar konuşur, bizler de dinlerdik. Konuşanlardan birinin “saat horoz vaktinde” sözlerini yadırgamıştım. Zaman ölçüsünü güneşin batışı, horozların ötmesi, karanlığın çökmesi gibi ölçülerle değerlendirenler bir şekilde saatle tanıştılar. Belli bir yaşın üzerindekiler, zamanı ölçmek için kullanılan farklı ölçü sistemlerini farkında olmadan birlikte değerlendiriyordu.
Güneş saati, kum saati derken insanlar zamanı daha hassas olarak ölçmek için mekanik saatleri kullanmaya başladılar. Şehir merkezlerinde birer saat kulesi yapıldı. Köstekli saatleri kol saatleri olanlar parmakla gösteriliyordu. Az sayıda insanların kullandığı saatler; o yıllarda zenginliğin bir göstergesiydi.
Teknoloji gelişti, üretim basitleşti. Mekanik saatlerin yerini sayısal saatler aldı. Beş liraya, on liraya işporta tezgahlarında satılan saatler insanların dikkatini çekmiyor. Sonunda saat kuleleri sadece birer tarihi eser olarak değerlendirilir oldu.
Farklı zamanlarda çektiğim fotografların bir kısmı arşivimde yer alıyor. Filmli makinelerle, sayısal makinelerle çektiğim fotografların bir kısmı kader kurbanı olduğu için onları bulamıyorum. Elimdekilerle bir slayt gösterisi hazırlayıp Çekva’da sanat dostlarıyla buluşturdum.
Slayt hazırlıklarını yaparken Kemal Tahir ustanın yazmış olduğu “Damağası” adlı romanı aklıma geldi. Cezaevinde gardiyanlardan birisi bir kol saati alır. Birilerinin kıskançlığı tutar; bir yolunu bulup saati kırmak ister. Yaşanan bu türden olaylar ustayı Damağası romanını yazmaya yönlendirir. Bu roman, ustanın Çorum Cezaevinde kaldığı yıllarda yaşanılmış olaylardan tuttuğu notlarla yazılmıştır. Eserin yazılışı, yayınlanma aşamalarını isteyen araştırıp öğrenebilir.
Bana kalırsa Kemal Tahir’in romanları Çorum’un yakın tarihine ışık tutar. Onun romanlarında Tepecik Mahallesi, Yanığın hanım yer alır. Çorum Hastanesinin baştabibi göz doktorudur; ancak gözleri görmediği gibi kulakları da duymaz.
Damağası romanında Foto Ilgaz’ın kurucusu Hasan Basri Ilgaz ustanın cezaevinde Kemal Tahir ustayı ziyareti yer alır. Ilgaz ustanın yazarı teselli etmek için söylediği sözler unutulacak türden değildir. Fotograf sanatında ustalığının yanı sıra, onun insani kimliğini anlatmaya yetecek sözlerdir.
Yıllar boyunca hata yapmadan zamanı gösteren saat kulesi. Zaman içerisinde unutulmaya yüz tutmuş yanılmış anılar… Arşivimdeki fotograflar yıllar içinde çekilmiş, farklı zaman dilimlerini yansıtan fotograflar. Zamanı gösteren Saat kulesinin fotograflarıyla birlikte geçmişte yaşanmış olaylardan bir kısmını sizlerle paylaşmak istedim.
Büyüklerin deyimi ile “Sürçü lisan ettiysek affola!”