Geçenlerde bir okurum ile yaptığım görüşmede; Sattığı
malların kimilerinden ilçelerdeki bazı satıcılara ( bayii, komisyoncu vs..)
gönderdiğini, ancak bu malları göndermiş olduğu kişilere satmadığını, onlara
satması amacıyla gönderdiğini belirtti ve böylesi bir durumda belge (
fatura,irsaliye vs..) düzeninin nasıl işleyeceğini sordu.
Günümüz ekonomik koşulları ve tüketim eğilimlerinin sürekli
değişim göstermesi ticaret erbaplarını, sattıkları mallara daha az sermaye
bağlamalarını zorunlu kılmaktadır. Yani artık ticarethane sahipleri satacakları
mallardan daha az miktarda mal almakta veya sipariş usulü çalışmaktadırlar.
İşte bu durum KONSİNYE mal alış verişini hızlandırmıştır.
Konsinye demek; Bir işletmenin satılması amacıyla başka bir bayi veya satıcıya
gönderdiği ticari mal demektir. Başka bir ifade ile işletme, satışa konu ettiği
bir malı, başka bir satıcıya kendi adına satması için göndermektedir. Bu satıcı
genellikle komisyoncu veya bayi olmaktadır.
Konsinye olarak gönderilen malın, mülkiyet ve tasarruf hakkı
devir edilmediğinden bir satış işlemi söz konusu değildir. Konsinye malı alan
kişi “emanetçi” niteliği taşımakta ve konsinye malla ilgili mülkiyet veya
tasarruf hakkı bulunmamaktadır. Ancak fiziki olarak mal kendisindedir.
Literatür, konsinye malı gönderen kişiyi: Konsinyatör,
Konsinye malı alan kişiyi ise konsinyi olarak açıklamıştır.
Konsinye işleminde ne bir fatura, ne de bir sözleşme söz
konusu olmadığından malın mülkiyeti ve tasarruf hakkı devir edilmediğinden
dolayı konsinye işleme konu mal konsinye malı gönderen (konsinyatör) tarafından
kendi stoklarında gösterilmesi gerekmektedir. Bu işlemin bir satış işlemi
olmaması sebebiylede, ne konsiyatör( malı gönderen) ne de konsinyi ( malı alan)
tarafından kar yada zarar işlemleri ortaya çıkmayacaktır.
Konsinye işlemin avantajlarına bakacak olur isek,
Konsinye malı gönderen (Konsinyatör)’e sağladığı avantajlar;
1. Hukuki mülkiyet ve tasarruf hakkı kendisinde kaldığından
daha az tahsilat riski vardır.
2. Konsinye malı alan (konsinyi) iflas ettiğinde,
konsinyatör malını geri alabilecektir.
3. Tanınmamış (piyasaya yeni sürülen) malların konsinye
olarak satışı daha kolaydır. Bu şekilde aracı işletmelerin gerek sermaye
bağlamamak adına, gerekse satılabilir mi
kuşkusu ile tereddüt gösterdiği mallar ticari piyasada daha hızlı
hareket etmiş olacaktır.
Konsinye malı alan (konsinyi)’ a sağladığı avantajlar ;
1.Konsinye mala ilişkin bir sermaye bağlamak zorunda
kalmayacak.
2.İşletme o mala ilişkin fiyat dalgalanmasından
etkilenmeyecek.
3.Kendi mali olanakları ile sağlayabileceğinden daha fazla
çeşit mal bulundurmuş olacak ve böylece diğer malların satışını hızlandırabilecek.
4.Konsinye malı satarak alacağı komisyonla ek bir gelir
sağlamış olacaktır.
BELGE DÜZENİ
Konsinye ile bu genel açıklamalardan sonra vergi hukuku
açısından konsinye malın hareketi sırasındaki belge düzenlenme zorunluluklarına
değinelim;
Her şeyden önce konsinye malı gönderen (konsinyatör), Ticari
mala ilişkin “sevk irsaliyesini düzenleyecek ve mal ile birlikte gönderecektir.
Ancak sevk irsaliyesi üzerine “ malın konsinye
olarak “ gönderildiği ifadesi yazılacaktır. Konsinye malı alan işletme bu
belgeler ile konsinye malı işyerine koyacak, satış işlemi gerçekleştiğinde
konsinye malı gönderen kişi ile irtibat kurarak satış irsaliyesinin ve
faturasının kesilmesini sağlayacaktır. Konsinye malı satan işletme ise kendi
alacağı komisyon için bir fatura düzenleyerek, konsinye malı gönderen kişiye
verecektir.
Konsinye mal ticareti ;Yukarıda avantajlarına da
bakıldığında ve günümüz koşulları değerlendirildiğinde sahiden yararlı bir
işlem olarak görülmektedir.
SORU-CEVAPLAR
SORU: Beyaz eşya ticareti ile uğraşan bir vergi
mükellefiyim. İşyerimde iki adet işçi çalışmaktadır. 50 metre ötede bulunan bir
lokantayla yaptığım anlaşma gereği işçilerim ve ben orada yemek yiyoruz. Bu
durumda yemek bedeli olarak verdiğim günlük 10 TL ’yi (aylık, 260 TL’yi) nasıl
gider yazabileceğim?
CEVAP: Yemek hizmetini sunan Lokanta, işçinin yemek yediği
her gün, işçilerin ve aynı zamanda sizin
ad ve soyadınızı yazarak ve işçilerinize imzalatarak bir liste yapacaktır. Her
7 günde bir, yapmış olduğu 7 günlük listeye göre faturanızı düzenleyecek ve
listeyi faturanıza ekleyecektir. İşletme sahibi olarak sizin yediğiniz yemekte
bir sınırlama yoktur. Ancak işçilerin yemek bedeli günlük 10,70 TL ‘yi geçer
ise, aşan kısmı ücret bordrosuna, brüt ücrete ekleyerek gider yazabileceksiniz,
tabidir ki brüt ücrete eklenen (10,70 TL ‘yi aşan ) kısmın %15 Gelir Vergisi
kesintisini muhtasar beyanı ile ödeyeceksiniz.