Geçenlerde bir okurum ile yaptığım görüşmede; Sattığı malların kimilerinden ilçelerdeki bazı satıcılara ( bayii, komisyoncu vs..) gönderdiğini, ancak bu malları göndermiş olduğu kişilere satmadığını, onlara satması amacıyla gönderdiğini belirtti ve böylesi bir durumda belge ( fatura,irsaliye vs..) düzeninin nasıl işleyeceğini sordu.

Günümüz ekonomik koşulları ve tüketim eğilimlerinin sürekli değişim göstermesi ticaret erbaplarını, sattıkları mallara daha az sermaye bağlamalarını zorunlu kılmaktadır. Yani artık ticarethane sahipleri satacakları mallardan daha az miktarda mal almakta veya sipariş usulü çalışmaktadırlar.

İşte bu durum KONSİNYE mal alış verişini hızlandırmıştır. Konsinye demek; Bir işletmenin satılması amacıyla başka bir bayi veya satıcıya gönderdiği ticari mal demektir. Başka bir ifade ile işletme, satışa konu ettiği bir malı, başka bir satıcıya kendi adına satması için göndermektedir. Bu satıcı genellikle komisyoncu veya bayi olmaktadır.

Konsinye olarak gönderilen malın, mülkiyet ve tasarruf hakkı devir edilmediğinden bir satış işlemi söz konusu değildir. Konsinye malı alan kişi “emanetçi” niteliği taşımakta ve konsinye malla ilgili mülkiyet veya tasarruf hakkı bulunmamaktadır. Ancak fiziki olarak mal kendisindedir.

Literatür, konsinye malı gönderen kişiyi: Konsinyatör, Konsinye malı alan kişiyi ise konsinyi olarak açıklamıştır.

Konsinye işleminde ne bir fatura, ne de bir sözleşme söz konusu olmadığından malın mülkiyeti ve tasarruf hakkı devir edilmediğinden dolayı konsinye işleme konu mal konsinye malı gönderen (konsinyatör) tarafından kendi stoklarında gösterilmesi gerekmektedir. Bu işlemin bir satış işlemi olmaması sebebiylede, ne konsiyatör( malı gönderen) ne de konsinyi ( malı alan) tarafından kar yada zarar işlemleri ortaya çıkmayacaktır.

Konsinye işlemin avantajlarına bakacak olur isek,

Konsinye malı gönderen (Konsinyatör)’e sağladığı avantajlar;

1. Hukuki mülkiyet ve tasarruf hakkı kendisinde kaldığından daha az tahsilat riski vardır.

2. Konsinye malı alan (konsinyi) iflas ettiğinde, konsinyatör malını geri alabilecektir.

3. Tanınmamış (piyasaya yeni sürülen) malların konsinye olarak satışı daha kolaydır. Bu şekilde aracı işletmelerin gerek sermaye bağlamamak adına, gerekse satılabilir mi  kuşkusu ile tereddüt gösterdiği mallar ticari piyasada daha hızlı hareket etmiş olacaktır.

Konsinye malı alan (konsinyi)’ a sağladığı avantajlar ;

1.Konsinye mala ilişkin bir sermaye bağlamak zorunda kalmayacak.

2.İşletme o mala ilişkin fiyat dalgalanmasından etkilenmeyecek.

3.Kendi mali olanakları ile sağlayabileceğinden daha fazla çeşit mal bulundurmuş olacak ve böylece diğer malların satışını hızlandırabilecek.

4.Konsinye malı satarak alacağı komisyonla ek bir gelir sağlamış olacaktır.

BELGE DÜZENİ

Konsinye ile bu genel açıklamalardan sonra vergi hukuku açısından konsinye malın hareketi sırasındaki belge düzenlenme zorunluluklarına değinelim;

Her şeyden önce konsinye malı gönderen (konsinyatör), Ticari mala ilişkin “sevk irsaliyesini düzenleyecek ve mal ile birlikte gönderecektir. Ancak sevk irsaliyesi üzerine “ malın konsinye  olarak “ gönderildiği ifadesi yazılacaktır. Konsinye malı alan işletme bu belgeler ile konsinye malı işyerine koyacak, satış işlemi gerçekleştiğinde konsinye malı gönderen kişi ile irtibat kurarak satış irsaliyesinin ve faturasının kesilmesini sağlayacaktır. Konsinye malı satan işletme ise kendi alacağı komisyon için bir fatura düzenleyerek, konsinye malı gönderen kişiye verecektir.

Konsinye mal ticareti ;Yukarıda avantajlarına da bakıldığında ve günümüz koşulları değerlendirildiğinde sahiden yararlı bir işlem olarak görülmektedir.

SORU-CEVAPLAR

SORU: Beyaz eşya ticareti ile uğraşan bir vergi mükellefiyim. İşyerimde iki adet işçi çalışmaktadır. 50 metre ötede bulunan bir lokantayla yaptığım anlaşma gereği işçilerim ve ben orada yemek yiyoruz. Bu durumda yemek bedeli olarak verdiğim günlük 10 TL ’yi (aylık, 260 TL’yi) nasıl gider yazabileceğim?

CEVAP: Yemek hizmetini sunan Lokanta, işçinin yemek yediği her gün,  işçilerin ve aynı zamanda sizin ad ve soyadınızı yazarak ve işçilerinize imzalatarak bir liste yapacaktır. Her 7 günde bir, yapmış olduğu 7 günlük listeye göre faturanızı düzenleyecek ve listeyi faturanıza ekleyecektir. İşletme sahibi olarak sizin yediğiniz yemekte bir sınırlama yoktur. Ancak işçilerin yemek bedeli günlük 10,70 TL ‘yi geçer ise, aşan kısmı ücret bordrosuna, brüt ücrete ekleyerek gider yazabileceksiniz, tabidir ki brüt ücrete eklenen (10,70 TL ‘yi aşan ) kısmın %15 Gelir Vergisi kesintisini muhtasar beyanı ile ödeyeceksiniz.