Ülkemizde kamu kurumlarına ait olup bu kurumlar tarafından işletilen kantin, kreş, yemekhane, misafirhane gibi sosyal tesisler bulunmaktadır. Bu tesislerin vergisel yükümlülükleri geniş anlamda bilinmediği için zaman zaman bu kuruluşlar vergisel açıdan sıkıntı yaşamaktadır. Bu nedenle ana hatları ile bu konu üzerinde durmak istiyorum.
Orduevleri, askeri gazinolar, askeri kantinler ve kışla gazinolarının işletilmesi veya yönetilmesi suretiyle yürütülen faaliyetlerin kar amacı taşımamaları nedeniyle ticari faaliyet kapsamına girmediğinden, münhasırın ilgili kurum ve kuruluş mensuplarına hitap etmeleri şansıyla vergiye tabi değildir. Aynı şekilde;
Genel ve katma bütçeli idarelere ait misafirhane, kreş, yemekhane, eğitim ve dinlenme tesislerinin işletilmesi veya yönetilmesi suretiyle yürütülen faaliyetlerin kar amacı taşımamaları nedeniyle ticari faaliyet kapsamına girmediğinden, münhasıran ilgili kurum ve kuruluş mensuplarına hitap etmeleri şartıyla vergiye tabi değildir.
Dikkat edilirse bu tesislerin vergi kapsamı dışında kalabilmesi için "münhasıran ilgili kurum ve kuruluşların mensuplarına hizmet vermeleri/satış yapmaları şartı" aranmaktadır.
Mesela kurumların içinde bulunan kantinler veya konuk evlerinde kalan yada konukevinde kalmamakla beraber konukevinin sosyal tesislerinden yararlanmak için gelen kamu mensuplarına burada kaldıkları süre zarfında ihtiyaç duydukları malların satışının yapılabilmektedir, Söz konusu kantinlerde kamu personelinin ev ihtiyaçlarına yönelik gıda, temizlik, giyecek veya buzdolabı, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim mallarının satılması halinde vergisel bir işlem doğmamakta, ancak kamu mensupları dışındaki kişilere de satış yapılması hallerinde söz konusu vergi muafiyetinin uygulanmaması, başka bir ifade ile verginin doğması anlamına gelir ki, bu durumda söz konusu işletmelerin kurumlar vergisi ve katma değer vergisi mükellefiyetleri tesis edileceği tabiidir.
Daha açık bir ifade ile, bu tesislerden ilgili kurum ve kuruluş mensupları dışındakilerin faydalanması halinde kurumlar vergisi muafiyeti ortadan kalkacağından, bu tesislerdeki mal ve hizmet teslimler vergiye tabi olacaktır. Bu nedenle, genel ve katma bütçeli idareler tarafından işletilen veya yönetilen söz konusu tesislerden ilgili kurum veya kuruluş mensupları ile başka genel veya katma bütçeli idareler mensupları dışındakilerin de faydalanması halinde, mensuplara verilen de dahil olmak üzere tüm teslim ve hizmetlere genel hükümler çerçevesinde katma değer vergisi uygulanacaktır.
Örneğin, Üniversiteye ait Sağlık Hizmetleri Araştırma ve Uygulama Hastanesi bünyesinde bulunan, yemekhane, kafeterya ve çay salonundan oluşan Sosyal Tesis ticari işletme niteliğinde olduğundan ve mutlak suretler personeli dışındaki kişilerede hizmet vereceğinden söz konusu sosyal tesisin üniversiteye bağlı iktisadi işletme olarak kurumlar ve katma değer vergisine tabi tutulması gerekir.
Diğer taraftan bazı kamu kuruluşları bünyelerinde bulunan kimi sosyal tesisleri mesela kantinlerini, müstecirlere kiraya vermek suretiyle işletilmesi halinde, işletici artık müstecir olduğundan her türlü vergisel yükümlülüğe dahil olacağı açıktır.
