Bilindiği üzere Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmleri amortisman ayırmak suretiyle itfa edilebiliyor.

Amortisman oranları Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Tebliğlerle her bir iktisadi kıymet için ayrı ayrı tespit edilip ilan ediliyor.

7103 sayılı Kanunun 16. maddesiyle Vergi Usul Kanunu'na eklenen Geçici 30. madde hükmü ile bazı mükellef gruplarına, aktiflerine kayıtlı iktisadi kıymetler için daha yüksek oranda amortisman ayırabilme imkanı sunuldu.

Anılan Yasa hükmüne göre;

a) 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanununa göre sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerce münhasıran imalat sanayiinde,

b) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamında faaliyette bulunan mükelleflerce münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere 1 Mayıs 2018 tarihinden 2019 takvim yılı sonuna kadar iktisap edilen yeni makine ve teçhizat ile aynı tarihe kadar yatırım teşvik belgesi kapsamında iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve süreleri, Maliye Bakanlığı'nca tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilecek.

Yatırım teşvik belgesi kapsamında iktisap edilen makine ve teçhizatlar bakımından, iktisap edilen kıymetin uygulamadan yararlanabilmesi için, öncelikle yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması ve makine-teçhizat niteliğinde olması gerekiyor.

Yatırım teşvik belgesinin düzenlenmesinden önce iktisap edilen makine ve teçhizatlar için uygulamadan yararlanılabilmesi mümkün değil.

Maliye Bakanlığı'nca yayımlanan 497 seri no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde yapılan açıklamalara göre aşağıda sayılan iktisadi kıymetler için bu uygulamadan yararlanılamayacak:

a) Sarf malzemeleri ve yedek parçalar,

b) Üretimde doğrudan ve zorunlu olarak kullanılanlar dışındaki masa, sandalye, koltuk, dolap, mefruşat gibi demirbaşlar,

c) Otomobil, panel, arazi taşıtı, otobüs, minibüs, kamyonet, kamyon, treyler ve çekici gibi taşıt araçları (yüklü ağırlığı 45 tonu geçen offroadtruck tipi kamyonlar ile karayoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar, madencilikte kullanılan damperli kamyonlar, mikserli kamyonlar (beton pompası, silobas vb. monteli olanlar dahil), frigorifik kamyonlar, semi veya frigorifik treylerler, forkliftler, iş makineleri, vinçler, tarım makineleri ve benzerleri, hastane yatırımlarına ilişkin iktisap edilen ambulanslar, yalnızca havaalanlarında yolcuları terminalden uçağa ve uçaktan terminale taşımak için kullanılan ve trafiğe çıkmayan apron otobüsleri hariç).

Uygulamadan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden;

a) 6948 sayılı Kanun'a göre sanayi sicil belgesini haiz olanlar, münhasıran imalat faaliyetinde kullanmak üzere,

b) 4691 sayılı Kanun, 5746 sayılı Kanun ve 6550 sayılı Kanun kapsamında faaliyette bulunanlar, münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanmak üzere,

c) Yatırım teşvik belgesini haiz olanlar, haiz oldukları yatırım teşvik belgesi kapsamında katma değer vergisinden müstesna olarak iktisap edecekleri yeni makine ve teçhizat için yararlanabilecekler.

Sanayi sicil belgesini haiz olanlar, kapsamı 5/5/2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen makine ve teçhizat için uygulamadan yararlanabilecek olup, makine ve teçhizatın iktisap edildiği tarih itibarıyla sanayi sicil belgesine sahip olunması zorunlu.

Uygulamadan madde kapsamına giren mükelleflerce, maddenin yürürlük tarihi olan 1 Mayıs 2018 tarihinden itibaren 2019 takvim yılı sonuna kadar iktisap edilecek yeni makine ve teçhizat için faydalanılabilecek.

Madde kapsamına giren mükelleflerce yukarıda açıklanan şartlar kapsamında iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve süreleri, Maliye Bakanlığı'nca tespit ve ilan edilmiş olan faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilecek. Bu şekilde yapılacak hesaplamada faydalı ömür süresinin küsuratlı çıkması halinde, çıkan rakam bir üst tam sayıya tamamlanmak suretiyle ilgili kıymetlere uygulanacak amortisman oran ve süreleri belirlenecek.

Yukarıda belirtildiği şekilde belirlenmiş olan oran ve süreleri izleyen yıllarda değiştirilemeyecek.

Vergi Usul Kanunu'nun Geçici 30. maddesi kapsamında iktisap edilen bir iktisadi kıymetin faydalı ömrünün Maliye Bakanlığı'nca iki yıl olarak belirlenmiş olması durumunda mükelleflerce söz konusu iktisadi kıymet değeri amortismana tabi tutulmayarak doğrudan gider yazılabilecek.

Örnek:

Yatırım teşvik belgesi sahibi (A) A.Ş. 31/5/2018 tarihinde 30.000 TL ye (katma değer vergisinden müstesna olarak) yatırım teşvik belgesi kapsamında cam ürünleri imalatında kullanılan yeni bir makine satın almış olup, söz konusu makinenin faydalı ömrü 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki amortisman listesinde 5 yıl olarak belirlenmiştir.

Mükellefin 213 sayılı Kanunun Geçici 30 uncu maddesi ile getirilen uygulamadan faydalanmak istemesi durumunda söz konusu iktisadi kıymetin faydalı ömrü (5/2 =) 2,5 yıl olarak hesaplanacak, sürenin küsuratlı çıkması nedeniyle 2,5 sayısı bir üst tam sayıya tamamlanmak suretiyle faydalı ömür 3 yıl olarak belirlenecektir.