İşveren işçilerine fazla mesai yaptırabilmeleri için işçi ile yapılan sözleşmelerinde “işverenin talep ettiği tarihlerde iş kanununa uygun olarak fazla çalışma yapmayı kabul ediyorum” şeklinde bir ibareye yer vermesi gerekmektedir. Bununla da kalmıyor her yıl işçiden “fazla çalışma muvaffakat namesi” alarak özlük dosyasında bulundurması gerekmektedir. Bu iki yazılı belgenin olmaması halinde işçilerimize fazla çalışma yaptırmanın olanak dışı olduğunun bilinmesi gerekir. Bu belgeler olmadan işçinin çalıştırılması halinde iş kanunu gereği değişik cezalar ile karşı karşıya kalmamız kaçınılmaz olacaktır.

Gelişmekte olan ülkemiz, halen üretim açığı vermektedir, bu gerçeği bir kenara bırakıp daha fazla çalışacağımız, herkesin fedakarlık yapması gereken bir dönemde, tarafları bu kadar sıkıntılı evrak ve maliyet altına sokacak düzenlemelerden vazgeçmemiz gerekmektedir.

İşverenlerimiz yukarıda sıraladığım işlem zorunluluğu bir yana, bir işçiyi yılda en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırma hakkına sahiptir. Günde 2 saat fazla mesai yapan bir işçinin 270 saat fazla mesai sınırı yaklaşık 5,5 ayda bitmektedir. Bu durumda kalan 6,5 ayda işverenin işçilerine fazla mesai yaptırma hakkının kalmayacağı anlamına gelmektedir. Peki kalan sürede yeterli üretimi hangi çalışma ortamında gerçekleştireceğiz.

Tabi burada şunlar söylenebilir, yeni istihdam alınarak vardiyalı sisteme geçilmesi gerekir diyenler olabilir. Üretim maliyetlerinin yüksek olduğu ve zaten rekabet şansımızı son noktaya kadar kullandığımızı düşünürsek,  yeni istihdam alarak vardiyalı sisteme geçmenin ciddi bir maliyet ortaya çıkaracağı, maliyetlerimizi artırarak, rekabet şansımızın daha da azalacağı anlamına gelmez mi ?

Diğer yandan bazı işletmelerde, fazla çalışmada diğer kısıtlamaları söz konusudur. Günlük 11 saati aşan çalışma ve gece işlerinde fazla mesai yaptırılamaz. Sağlık kuralları bakımından 7,5 saat ve daha az süreli çalışılması gereken işlerde, Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer altı ve su altında yapılanlarında fazla mesai yaptırılamaz. 18 yaşından küçüklere, Hekim raporu bulunanlara, gebe, yeni doğum yapmış, emziren ve kısmi süreli sözleşme ile çalışan işçilere fazla mesai yaptırılamaz gibi kısıtlamalar vardır. Kimi özel durumlara katılmakla beraber, bu kısıtlamalarda çoğu işletmelerde,  üretim çalışma düzenini bozmaktadır.

Ülkemizin gerçekleri vardır,  daha çok üretmek, katma değeri yüksek ürünlere yönelmek, uluslar arası piyasalarda rekabet şansı bulmak, başlıca sorunlarıdır işletmelerin. Bir çok üründe girdilerin ithal olması sebebiyle ve diğer etmenler sayesinde üretim maliyetlerinin yüksek oluşu nedeni ile fazla çalışma yasal koşullarının tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Ülke gerçeklerinin dikkate alınarak hem işçilerimizi koruyan hem de işverenleri maliyet ve cezai işlemler noktalarında rahatlatacak yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bunun için devlet iradesinin, mutlak suretle işverenlerin, uygulayıcıların düşüncelerini ve tecrübelerini alarak adil ve ülke kalkınmasına destek verecek bir yapı ortaya koymaları gerekmektedir.