Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesi uyarınca verilmesi ve alınması icabeden
- Fatura,
- Gider pusulası,
- Müstahsil makbuzu
- Serbest meslek makbuzlarının
verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların herbirine, her bir belge için 190.-TL’den aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının % 10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesiliyor.
Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 94.000 –TL’yi geçememekte.
Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığı’nca düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin; düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, bulundurulmadığının, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespiti halinde de her bir belge için 190.-TL özel usulsüzlük cezası uygulanmakta.
Ancak, her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 94.000 –TL’yi aşamıyor.
Geçmiş yıllara yönelik olarak yapılan vergi incelemelerinde, yukarıda belirtilen yasal belgeleri düzenlemediği tespit edilen mükelleflere, yine yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde özel usulsüzlük cezası kesilmekte.
Ancak Danıştay son yıllarda vermiş olduğu kararlarda, belge düzenlememe fiilinin, fiilin işlendiği yıl içinde tespit edilmesi şartıyla özel usulsüzlük cezası kesilebileceği yönünde kararlar vermektedir.
Danıştay kararlarında, hesap döneminin kapanmasından sonra düzenlenen vergi inceleme raporuyla belge düzenlenmediğinin tespit edilerek özel usulsüzlük cezası kesilmesinin maddenin öngörülüş amacına uygun düşmediği vurgulanmıştır.
Konuya ilişkin olarak Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından bu yönde verilmiş kararın özeti aşağıdaki gibidir:
“Hesap dönemi kapandıktan sonra yapılan vergi inceleme raporunda yer alan tespitlere dayanılarak fatura düzenlenmediği gerekçesiyle özel usulsüzlük cezası kesilemeyeceği hk.
353. maddenin, 2365
sayılı Yasa’nın 80. maddesiyle değiştirilmesine ilişkin madde gerekçesinde;
“... günümüzde, vergi güvenliğini sağlayacak tedbirler arasında, vergilendirme
döneminin kapanmasından sonra yapılacak incelemelerden çok cari yıl içinde
yapılan mali kontrollere önem verilmektedir.
Suçun işlenmesinden
bazen yıllarca sonra yapılmakta olan vergi incelemesi, vergi ziyaı ile ilgili
delil ve izlerin çoğunlukla ortadan kalkmış olması nedeni ile ancak belli bir ölçüde
etkili olabilmektedir. Oysa anında yapılacak kontrollerle, geliri doğuran
olayların maddi bünyesi ile kayıtlar arasında ilişki kurulması mümkün olmakta,
vergi ziyaına yol açacak suçların zamanında önlenmesi sağlanmaktadır.
Mükellef idare
ilişkilerinin artmasını temin eden bu kontroller bir çok halde vergi idaresinin
müeyyide ve cezalara maruz kalma ihtimali de büyük ölçüde bertaraf edilmiş
olmaktadır. Şüphesiz, anında yapılacak kontrollerin, belirtilen etki ve
faydaları sağlayabilmesi, belli bir disiplin içinde yürütülmesi, vergi
kanunlarına aykırı harekete yönelme istidadında olanların ihtar mahiyetindeki
cezalarla tecziye edilmesi şartına bağlıdır. Vergi ceza hükümlerinin yeniden
düzenlenmesinde, özel usulsüzlük cezaları yukarıda kısaca belirtilen anlayış
içinde ele alınmış ve bunlarda, gerekli etkiyi sağlayacak değişiklikler
yapılmıştır.
Bilindiği üzere, mükellefleri vergi ziyaına sebebiyet verecek muhtemel vergi suçunu işlemeye götüren yollardan başlıcaları; gider, satış ve diğer hasılatlarla ilgili belge düzeni ve kayıt nizamına ait olarak kanunda yer alan hükümlere gerektiği şekilde riayet edilmemesi, daha genel şekilde ifadeyle, kayıtların, muameleleri bütünüyle aksettirecek tarzda tutulmamasıdır. Bu itibarla özel usulsüzlük ve bunlara ait cezaların tespitinde anılan hususların önlenmesinin ön planda tutul(duğu)...” belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen ve
yasa yapıcı tarafından fatura ve benzeri belgelerin alınıp verilmemesi
suretiyle mükelleflerin belge düzenine aykırı davranışlarının vergi kaybı doğup
doğmamasına bakılmaksızın ve vergi kaybı doğmasını önleyici biçimde yaptırıma
bağlanmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla 353. madde, takvim yılının kapanmasından sonra ve zamanaşımı süresi içinde vergi incelemesiyle belirlenen ve vergi kaybı doğuran olaylardan yola çıkılarak, yılı içinde belge düzenine de aykırı davranıldığı yaklaşımıyla ceza kesilmesini öngören bir düzenleme içermemektedir.
2003 vergilendirme dönemine ilişkin işlemleri incelenen davacı adına, hesap döneminin kapanmasından sonra 28.07.2005 tarihinde düzenlenen vergi inceleme raporunda, verdiği hizmet için fatura düzenlemediği sonucuna ulaşılarak özel usulsüzlük cezası kesilmesi, maddenin öngörülüş amacına uygun düşmediğinden davanın reddine ilişkin ısrar kararında yargılama usulüne ve hukuka uygunluk görülmemiştir...” (Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 07.05.2010 tarih, Esas No: 2009/271, Karar No: 2010/218 sayılı Kararı)
