01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunumuzla (TTK) birlikte “envanter çıkarmak” özel bir önem kazanmıştır.
Yeni TTK Envanteri şu şekilde tarif etmiştir; “Her tacir, ticari işletmesinin açılışında ve devam eden faaliyet dönemlerinde, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir işlem olarak açıklamıştır.
Ayrıca ülkemiz vergi sisteminde de envanter çıkarmanın zorunluluğu yasal olarak belirtilmiştir. 213 sayılı Vergi Usul Kanunumuzun 186. maddesinde envanter çıkarmak şu şekilde tanımlanmıştır ; “Envanter çıkarmak bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak ölçmek tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde müfredatlı olarak tespit etmektir. Buradan da anladığımız gibi her işletme yıl sonlarında envanter çalışması yapmak zorundadır.
Bu yasal açıklamalardan sonra, yasal zorunluluğumuz bir kenara bırakıp, envanter çıkarmanın işletmelere ne tür fayda sağlayacağı üzerinde durmak istiyorum.
Bir kere envanter işletmeler tarafından aylık, üç aylık veya yıllık olarak ta yapılabilir. İşletmeler sektörel yapıları ve hacimlerine göre hangi aralıklarda envanter çıkaracaklarını tespit ederek, dönem sonu itibariyle envanter defterine kaydedilmesi kaydedilmemesi durumunda yasal bir yükümlülüğü de yerine getirmiş olacağımızdan, işletmemiz cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalmayacaktır.
İşletmeler faaliyetleri döneminde bir çok ticari işlem yapmaktadırlar. Mal alışları, satışları banka işlemleri, sözleşmeler, siparişler, avanslar, yurt içinde ve yurt dışında daha çoğaltacağımız bir çok ticari işlem. İşte bu işlemler sonunda bir takım sonuçlar elde edilmektedir. Envanter işlemlerinde işletmenin kasa hesabından başlayıp her türlü varlığı ve işlemi tek tek gözden geçirilmeli varsa farkların belirlenmesi ve aksaklıkların giderilmesi gerekmektedir. Zaten envanter işlemi de farkların tespit edilmesi ve nedenlerinin tespiti ile doğrudan ilgilidir. Uygulamada envanter işlemi dediğimizde genellikle herkesin aklına sadece stokların sayımı gelmektedir. Halbuki envanter işlemleri işletmenin tek bir işlemini ( stoklarını) deği, tüm varlık ve işlemlerin bütününü kapsamaktadır. Bu aşamada envanter işletmelere;
İşletmenin dönem sonu itibariyle varlıklarının ve kaynaklarının fiili durumun belirlemesini sağlar
Vergi kanunlarına göre her yıl faaliyet gelirlerinden ödenmesi gereken vergi miktarının belirlenmesini sağlar.
İşletme yönetimine alınacak kararlarda yardımcı olmak,
İşletme içi kayıp ve kaçaklara tespit olanağı sağlayarak, nedenlerini ve çözümlerinin ortaya konulmasına yardımcı olur.
İşletme karlılığının yükselmesine katkı sağlar.
Görüldüğü gibi, envanter çıkarma işlemini sadece yasal bir zorunluluk olarak görmeyip işletme içi kayıp, kaçakların önlenmesi ve kurumsallaşma adına bir işlem olduğunu kabul ederek bu mantıkla hareket etmemiz halinde, envanter çıkarmanın faydalarını daha iyi göreceğiz.
