Kişi hak ve özgürlükleri konusunda evrensel ölçütler bellidir, ama “nalıncı keseri” gibi hep kendimize yonttuğumuz için, işimize gelen ya da gelmeyen durumlara göre bu kavramlar da değişkenlik gösterir.

Aslında, kişinin özgürlüklerinin sınırı, bir başkasının özgürlük sınırıdır. Kendi sınırlarınızı aşarsanız, bir başkasının sınırlarını ihlal etmeye başlamışsınız demektir.

Ne var ki, başkasının özgürlükleri tanımı esnek olduğundan, başta belirttiğimiz gibi her şeyi “kendi çıkarımıza” yorumlamamız hiç de zor olmaz. Bencilce bir yorumla da, kendi özgürlük alanınızı alabildiğine genişletebilirsiniz.

Yine kendinize “hak” gördüğünüz bir şey, başkaları tarafından öyle değerlendirilmeyebilir.

Başkalarının kendine hak gördüğü de, aynı şekilde sizin pencerenizden hak görülmeyebilir.

*

Yaz başından beri Çorum’da tanık olduğumuz bir olgu var. Sokak düğünleri yapılıyor ve gece yarısına kadar davul çalınıyor.

Düğün sahibi bunu bir “hak” ve “özgürlük” olarak algılar. Evinde huzurla akşamını geçirmek isteyen ailenin sınırlarını ihlal ettiğinin farkında bile değildir. Farkında olsa bile, “ben bir kez düğün yapıyorum, katlansınlar” diye geçirir içinden. Ama, pek çok kişi böyle düşündüğünde, o çevre sakinlerinin hayatının cehennem azabına dönüşeceğini aklının ucundan bile geçirmez.

Ailelerin yaşadığı apartmanların altında “gürültülü” işler yapanlarla ilgili olarak da aynı “bencillik”, dahası “haksızlık” söz konusudur.

*

Çorum Belediyesi’nin uygulamaya çalıştığı tretuvar işgallerini önleme çabası için de aynı şeyleri söylememiz gerekir.

Esnaf, sattığı malları teşhir etmek suretiyle müşteri çekme hakkını kendinde görebilir. Ama, o tretuvar tüm insanların kullanımına açıktır ve orayı işgal etme hakkına kimse sahip değildir.

Ya da tretuvara oturmak, yayanın hakkını gasp etmektir.

Tretuvara otomobil park etmek de…”Park yeri yok, ne yapalım?” mazeret değildir.

Bu konuda çok örnek verilebilir.

Özeti şudur ki, kendi küçük çıkarlarımız için, başkalarının hayatını çekilmez hale getirme özgürlüğü, hiçbir insan hakları kitabında yazmaz.