ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ - 7 AĞUSTOS 1919)
Yeni bir devlet yaratma zamanının geldiğinin bilincinde olan Mustafa Kemal Paşa, Mondros Mütarekesi'nin ardından İstanbul'da vatanın ve milletin geleceğini kurtarabilecek çareler aramış ve nihayet orada isteklerini yapacak koşulların oluşamayacağını anlayınca 19 Mayıs 1919 'da Samsun'a çıkmıştı.
Bunun ardından sergilediği önderlikle, kongreler sürecinin yerellik / bölgesellikten ötede vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığını sağlayacak yolda önemli bir aşama olmasını sağlamıştır. Bundan dolayıdır ki Türk İstiklal Harbi bakımından milli hedeflere varmak için nihai zaferi sağlayan yolda Atatürk'ün bizzat katıldığı Erzurum Kongresi'nin çok özel bir anlam ve önemi vardır.
Milli Mücadele, Anadolu ve Trakya 'da farklı tarihlerde kurulan bölgesel teşkilatlarla başlamakla beraber, birlikten yoksun bu hareketleri bir araya getirmek yönünde Mustafa Kemal Paşa'nın rolü büyük olmuştur. Bu itibarla Milli Mücadele Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasıyla farklı yön kazanmıştır. Mustafa Kemal Paşa, birlikten yoksun olan Milli Mücadele Hareketinin birleştirmesi ve teşkilatlandırılmasını yönündeki en önemli adımı Erzurum Kongresi ile atacak ve Erzurum Kongresi'nin önemini belirtirken "Bu kongre bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini gösterdi." diyecektir.
ATATÜRK, Bir Milletin Yeniden Doğuşu adlı kitabın İskoç yazarı Lord Kinross ise “Erzurum kongresi'nde Mustafa Kemal'in önderliğindeki hareket, şimdiye kadar ne Türkiye'de ne de başka bir doğu ülkesinde uygunlanmamış biçimde, milletin bağrından çıkmış bir çoğunluk idaresi hareketi olacaktı” sözü ile Milli Mücadelenin Türk milletine dayandığını işaret etmektedir.
Yine siyasetçi-yazar Cevat Dursunoğlu ise " 23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi'nin açılış günü Kurtuluş Tarihimizin başlangıcıdır" diyerek doğuda başlayacak Milli Hareketin bütün yurda örnek teşkil edeceğini belirtmiştir. Görünen o ki Manda ve Himayenin reddedildiği ve ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesi ile Milli Sınırlar kavramı gibi önemli ve değerli detayların yer aldığı bir kongredir. Erzurum kongresinin 101 'inci yıldönümünde başta Mustafa Kemal Atatürk ve her biri birer ölümsüz meşale, kabiliyet ve kutsiyette olan delegeleri saygı ve minnetle yad ediyorum.
Sevgiyle kalın...
