Anonim şirketlerde pay senetleri, hamiline veya nama yazılı olarak çıkarılabilmektedir.
Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtmak zorundadır.
Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararının tescil ve ilan ettirilmesi gerekmektedir.
Pay senedi bastırılıncaya kadar geçici ilmühaber de çıkarılabilmektedir.
Sermayenin en az %10’unu oluşturan hissedarların istemde bulunması durumunda, nama yazılı pay senedinin bastırılıp tüm nama yazılı pay sahiplerine dağıtılması şarttır.
Pay senetlerinin; şirketin unvanını, sermaye tutarını, kuruluş tarihini, bu tarihteki sermaye tutarını, çıkarılan pay senedinin tertibini, bunun tescili tarihini, senedin türünü ve itibari değerini, kaç payı içerdiğini belirtmesi ve şirket adına imza etmeye yetkili olanlardan en az ikisi tarafından imza edilmiş olması şarttır.
Nama yazılı pay senetlerinin ayrıca; sahiplerinin adı ve soyadını veya ticaret unvanını, yerleşim yerini, pay senedi bedelinin ödenmiş olan miktarını da açıklaması gerekmektedir. Bu senetler şirketin pay defterine kaydolunur.
Hamiline yazılı pay senetlerinin devri, şirket ve üçüncü kişiler hakkında, ancak zilyetliğin geçirilmesiyle hüküm ifade etmektedir.
Kanunda veya esas sözleşmede aksi öngörülmedikçe, nama yazılı paylar, herhangi bir sınırlandırmaya bağlı olmaksızın devredilebilirler.
Hukuki işlemle devir, ciro edilmiş nama yazılı pay senedinin zilyetliğinin devralana geçirilmesiyle yapılmaktadır.
Bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı paylar, ancak şirketin onayı ile devrolunabilmektedir;
Şirket esas sözleşmesi ile nama yazılı payların ancak şirketin onayıyla devredilebileceği öngörebilir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 80. maddesine göre;
a) İvazsız olarak (veraset yoluyla veya karşılıksız olarak) iktisap edilen anonim şirket paylarının devri gelir vergisine tabi değildir.
b) Tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin devrinde de gelir vergisi hesaplanmaz.
Anonim şirket hisseleri, pay senetlerine (hisse senetleri veya geçici ilmühaberlere) bağlanmamış ise satışı gelir vergisine tabidir. Bu durumda vergileme Gelir Vergisi Kanunu’nun “değer artış kazancı” usullerine göre yapılmaktadır (GVK mük. Md. 81). Satış kazancının tespitinde maliyet bedeli endekslemesi yapılabilmektedir. Bunun için elden çıkarılan hisselerin iktisap (edinim) bedelleri, bu hisselerin elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranda artırılır. Maliyet endekslemesinin yapılabilmesi için TEFE artış oranının en az %10 olması gerekmektedir. Satıştan elde edilen hasılattan endekslenmiş maliyet düşüldükten sonra kalan tutar (1.1.2014 tarihinden itibaren) 9.700.-TL’nin üzerinde ise hisse satış kazancının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
9700.-TL olarak öngörülen istisna haddi, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlara uygulanmakta olup, senede veya geçici ilmühabere bağlanmış olan anonim şirket paylarının satışında uygulanmamaktadır.
Görüleceği üzere anonim şirket hisse senetleri veraset veya bağış yoluyla ivazsız bir şekilde iktisap edilmişse ya da satın alındıktan iki tam yıl geçtikten sonra satılmışsa, satıştan doğan kazanç gelir vergisine tabi değildir. Buna karşılık hisse senedine veya geçici ilmühabere bağlanmamış olan anonim şirket paylarının satılması halinde doğan kazançlara böyle bir vergisel avantaj sağlanmamıştır.
Öte yandan borsaya kote şirketlerin hisse senetlerinin alım satımından doğan kazançlar üzerindeki gelir vergisi tevkifat oranı Bakanlar Kurulu’nca sıfır olarak belirlenmiştir. Ayrıca bu gelirlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanı da söz konusu değildir.