KİBİR İNSANDA EN KÖTÜ HUYDUR
Mevlana hazretleri Kur’an-ı Kerim ve Hadisi Şeriflerin ışığında, kibirin kötülüğünü, insana hiç yakışmayan benben-benlik duygusunun insanı esir almasının şeytanın birinci vasfı olduğunu, şeytanın meleklikten çıkıp şeytan olmasının ana sebebinin kibir olduğunu Mesnevi’nin 1. cilt 169.. sahifesinde geniş izah ediyor.
Tasavvufun, hakiki tarikatların temel amaçlarının insanı-mümini benliğinden kurtarıp melekleştirmek, saf bir mümin olmasını sağlamak için ortaya çıktığını söylüyor.
“Tarikat şeriatın uygulamalı yaşantısıdır” buyuruyor ve kibirle ilgili şu bilgileri sunuyor:
Kibir: Öğünmek, kendini beğenmek, böbürlenmek, büyüklenmek, insanları küçük görmek, halk arasındaki tabiri ile haşa ‘insanları pire gibi küçük, kendini deve gibi büyük görmek’ hastalığıdır. Kibiri besleyen insana ben ben dedirten unsurlar, güç, mal, makam, mevkii gibi Allah’ın insana emaneten verdiği imkanlardır. Bunlar hep geçicidir, emaneti kendinin zannetmesidir. Yani rüya veya hayal gibi birşeydir. Öyle olmasaydı, tarihte anlatılan, bugün masal olarak bilinen Rüstemler- dikilince yer onu taşıyamıyor, ayakları yere batıyor, nerde… bir bardak suyu eline alamayacak kadar güçsüz hale geliyor ve ah ederek ölüyor: Ton ağırlığında yumruğu olan Clay, Muhammed Ali bardağı elinde tutamıyor. Çayını, suyunu kızı içiriyor. Hastalık, ihtiyarlık insanı ne hale getiriyor. Bebek gibi güçsüz kalıyor. Bunlar dünyevi imkanların geçici olduğunu gösteren binlerce olaydan ikisidir. Daha niceleri vardır. Zaten yüce Allah Rahman Suresinde; “Küllü men aleyhafünün” Dünyada herşey yok olacaktır, fermanı ile bunu tesbit etmiştir.
Allah’ın en sevmediği ahlak-huy, kibirdir (Nahıl-23). Melekleri melek yapan tevazu-alçak gönüllülük şeytanı da şeytan yapan kibirdir (Bakara 34). Yüce Allah, Hz. Muhammed hürmetine insanoğlunu dünyaya getirmeyi murad eti. Hz. Adem’i ve neslini yarattı. Meleklere ve cinlere Hz. Adem’e secde etmelerini (insanın yüceliğini göstermek için) emretti. Melekler Hz. Adem babamıza secde ettiler. Ama cin-can kavminden olan (melek cinsi) şeytan secde etmedi. (Tarihsel bilgilere göre; şeytan şeytan olmadan o kadar yüce birisi idi ki, yeryüzünde secde etmediği yer kalmamış, öyle ibadetçi imiş) Hz. Adem’e hasedinden, kibirinden dolayı şeytan oldu. Ben-ben dedi: Yüce Allah niçin Adem’e secde etmedin ve kafirlerden oldun” (Bakara 34) “Beni dumansız ateşten, Adem’i topraktan yarattın. Ben ondan, (ateş-topraktan) üstündür diye akıl yürüttü” (Araf, ayet 12) Allah şeytanı kapısından kovdu. Şeytan Allah’ı biliyor. Çünkü “bana mühlet ver, beni tahtımdan düşüren insanoğlunu senin yolundan ayırayım” dedi. Allah da ona mühlet verdi ve “benim has kullarımı asla azdıramazsın, onlar af dilerlerse onları affedeceğim” buyurdu. Ayet 13-14-15-16-17. Eğer kullarım seninle olup inkara kalkışırlarsa, cehennemi onlara, azgın insanlar ve senin cinsinle dolduracağım. Ve insanoğlu böylece şeytanla mücadele yoluna kaydı. Yani imtihan etti, edecek (Araf. Ayet 18) Bunların hepsinden anlaşılan şudur ki; kibir, büyüklük ancak Allah’a mahsustur. Hiç kimseye yakışmaz. Allah korusun insanı dinden çıkarabilir. Şeytanda olduğu gibi, yüce Allah müminleri bu kötü huydan sakındırmak, onları korumak için her bir sıfatını asla taşımayın. Uzak durun. Alçak gönüllü olun, buyuruyor. Lokman suresinde ayet 18: “Ey insanoğlu; kendini insanlardan farklı-üstün görme. Gücün sınırlıdır. Yeryüzünde şımarık yürüme, Allah böbürlenenleri sevmez” buyuruyor. İsra suresindeki “Yeryüzünde gururlanarak yürüme, ne yeri yarabilirsin -yürümekle- ne de başını göğe değdirebilirsin” buyuruyor. R.SAV. de Mübarek gözlerinde “kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimse cennete giremez”. Yine (Kibir ve azamet benim kaftan ve eteğimdir, onları almak isteyeni cehenneme atarım) Müslim hadisi yine sahih bir hadiste, adamın biri, kibirlenerek sol eliyle yemek yiyordu. R.SAV mümkünse sağ elinle ye buyurdu. Adam kibirli idi. O ufak uyarıya dayanamadı. Sırf kibirinden inadına sol eliyle yemeye devam etti. Adam sağ elini kaldıramıyorum, diye yalan söyledi. R.SAV. peki öyle kalsın dedi. Ve adamın sağ kolu felç oldu. (Müslim hadisi) Büyük günahlar sh. 82. Yine kibirle ilgili Hadisi şerifler: R.SAV. size cehennem ehlinin kimler olduğunu söyleyeyim mi? Her şişman yürüyüşünde mağrur-gururlu, katı-merhametsiz, kaba-sert bütün derdi mal toplamak, cimri kişilerdir. (Buhari-Müslim hadisi) “Cehenneme giren 3 kişi. Zalim idarece, zekatsız zengin, kibirli fakir.” Yarın mahşer gününde Allah’ın yüzlerine bakmayacağı 3 kişi. Eteğini kibirinden yerde sürükleyerek yürüyen-böbürlenen, ilgisini başa kakan, malını yalan yere yemin ederek satan tüccardır. Kibirli alime ilmi bir fayda vermez. İlim alçak gönüllü olmayı gerektirir. SÜRECEK