652 bin kilometrekare alanı, yaklaşık 38 milyon nüfusu ile Pakistan, İran, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan ve Çin ile komşu bir Orta Asya ülkesidir Afganistan.
Başkanlık sistemi ile yönetilen üniter bir İslam Cumhuriyeti’dir Afganistan.
Ve de:
Çin, İran ve Orta Asya gibi güçlü devletlerin bulunduğu bir coğrafyanın tam ortasında, göç ve ticaret yollarının ortasında kalmış…
Çok sayıda farklı aşiretlerden, çok sayıda etnik grup ve farklı dillerden, çok sayıda farklı kültürlerden oluşan bir yapıya sahip…
Aslında bugüne kadar uluslaşamamış bir ülkedir Afganistan.
***
Kıtasal hâkimiyetin anahtarı bir ülke olarak görülmüştü Afganistan…
Yani Afganistan’ı, 19’uncu yüzyılın sonlarına doğru Orta Asya'nın, dolayısıyla kıtasal hâkimiyetin anahtarı sayan stratejik bir görüş oluşmuştu. Aslından bu görüş bugün de geçerlidir diyebiliriz.
Nitekim 1947’ye kadar Hindistan’ı, Pakistan’ı sömürge yapan İngilizler, yıllarca Afganistan’ı işgal etmek ya da kendilerine bağımlı bir yönetim olmasını istemişlerdir. Bunun için (1839-1842) yıllarında, (1878-1880) yıllarında İngiliz-Afgan savaşları olmuştur. 
Ve (1880-1919) yılları arasında İngiliz kontrolü altında kalmış, ama İngilizlere karşı verilen bağımsızlık savaşıyla 19 Ağustos 1919’da bağımsızlığını kazanmıştır.
Kazanmıştır ama tarihi işgallerle dolu Afganistan, yine de işgallerden kurtulamamıştır.
***
İşte Sovyet işgali… (24 Aralık 1979 - 15 Şubat 1989) 
“Mevcut yönetimin kendilerini davet etmesi” gerekçesiyle Sovyet ordusu tarafından 1979’da işgal edildi. Ama Afgan direnişi sonunda 1989'da ülke toprakları terk edildi.
Geride siyasi ve askeri olarak bölünmüş, altyapısı enkaza dönmüş bir Afganistan kaldı. Ve yıllarca sürecek bir iç savaşın temelleri atılmış oldu.
Yine de Sovyet yanlısı yönetim, 1992'ye kadar iktidarda kalabilmişti.
Ama işgale karşı savaşan, “yeşil kuşak” projesiyle de özellikle ABD tarafından desteklenip silahlandırılan radikal İslamcı örgütler, giderek büyük bir halk desteği kazanmıştı.
Ve Eylül 1996'da Başkent Kabil'e giren Taliban yönetimi ele geçirmiş, (1996-2001) yılları kadınların eve hapsedildiği, kız çocuklara okumanın yasak edildiği Taliban’ın birinci yönetim dönemi olmuştu.
***
İşte ABD işgali… (Eylül 2001 - 15 Ağustos 2021)
2001'de İkiz Kuleleri ve Pentagon'u hedef alan saldırılardan El Kaide'yi sorumlu tutan ABD, Taliban'dan El Kaide liderlerini istemiş ama alamamıştı.
Ve Eylül 2001’de, hem radikal örgütleri yok etmek hem de demokrasi, özgürlük, refah getirmek iddiasıyla Afganistan’ı işgal etmişti.
Elbette ne demokrasi geldi, ne özgürlük ne de refah… Ama yakılmış, yıkılmış, iç savaşa hapsedilmiş bir Afganistan yaratıldı.
Ve 15 Ağustos 2021 günü NATO destekli ABD işgali bitirildi. Karar Obama döneminde alındı, Trump döneminde hızlandırıldı, Biden döneminde sonlandırıldı. 
Ve de Afganistan, Taliban’a devir-teslim yapılarak gidildi.                    ***
Sonuçta, işte yaratılan Afganistan:
Radikal akımların yükselişiyle, uyuşturucu üretimiyle, Sovyetler Birliği’nin 10 yıllık, ABD’nin 20 yıllık işgaliyle, Taliban’ın (1996-2001) arasındaki yönetimiyle boğuşmuş ve yeniden Taliban yönetimine teslim edilmiş bir Afganistan… 
Emperyalizmden insan hakları, demokrasi, özgürlük bekleyenler için ve de tüm mazlum milletler için derslerle dolu bir Afganistan…
Tarihi işgal ve savaşlarla dolu olan, şimdi ise iç savaşla boğuşma endişesi ile ne olacağı belli olmayan bir Afganistan…
Ve de Türkiye’de bile ABD’den siyasi yardım bekleyenler için derslerle dolu bir Afganistan… Yani bugünkü Afganistan…
***
Türkiye ile Afganistan dostluğu…
Atatürk’le başlatılan tarihsel bir kader birliği idi bu dostluk… 
Afganistan’ın İngilizlere karşı verdiği bağımsızlık savaşıyla, emperyal işgale karşı verilen Türk bağımsızlık savaşı aynı yıl aynı ayda başlamıştı. Yani Mayıs 1919’da... 
Ve 1 Mart 1921’de Moskova’da, “Türk-Afgan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması” imzalanmış, bağımsız Afganistan’ı Sovyetler Birliği’nden sonra ilk tanıyan ülke olunmuştu.
Afganistan ise Türk Hükümeti’ni tanıyan ilk ülke olmuştu.
Ve de Afganistan’da, cumhuriyet devrimlerinden esinlenerek modernleşme süreci başlatılmıştı.
7 Temmuz 1936’da ise Atatürk’ün önderliğinde Türkiye, İran, Afganistan ve Irak arasında “Sadabat Paktı” kurulmuştu. 
İşte bu nedenlerle:
O günlerdeki onurlu ve gururlu Afganistan dostluğu, bugünlerde emperyalizmin Afganistan projelerine hizmet eder olmamalıdır.
Sami Akpınar
[email protected]